Mahalla va oila
Yüklə 4,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “motivlar kurashi” jarayoni ro‘y beradi. Motivlar kurashi o‘z navbatida insonda iroda aktining asosiy ko‘rinishlaridan bo‘lmish, “irodaviy zo‘r berish”
- “Analitik psixologiya”
|
“motivlar kurashi”
jarayoni ro‘y beradi. Motivlar kurashi o‘z navbatida insonda iroda aktining asosiy ko‘rinishlaridan bo‘lmish, “irodaviy zo‘r berish” holatini yuzaga keltiradi. Irodaviy zo‘r berish holatida esa, shubhasiz irodaning undovchi va tormozlovchi funksiyalari ishga tushadi. Bu o‘rinda qaysi motivning shaxs uchun “ahamiyatlilik darajasi yuqori bo‘lsa”, irodaning undovchi funksiyasi shaxsni shu faoliyatni amalga oshirishga yo‘llaydi (undaydi). Irodaning tormozlovchi funksiyasi esa, shaxsni ko‘zlagan maqsadiga erishishiga halaqit qilishi mumkin bo‘lgan xohish istaklari, motivlarini to‘xtatib turadi. “Analitik psixologiya” ta’limoti asoschisi, g‘arbning atoqli psixolog olimlaridan biri Karl Gustav Yung (1875-1961), o‘zining “Psixologik tiplar” kitobida, faoliyat motivlari, asoslari, shaxsni u yoki bu faoliyatga undovchi kuchlar haqidagi muammoni muhokama qilar ekan, Z.Freydning “libido” tushunchasini yanada kengroq talqin qilib, “libido” deganda inson qalbidagi 53 jarayonlar faolligini belgilaydigan ruhiy quvvatni tushunadi. Bu quvvat, Yungning ta’kidlashicha, inson ruhiy faoliyatining o‘ziga xos xususiyatlarini aks ettiradigan ichki holat bilan bog‘liq. Yung ongsizlik masalasini talqin qilishda “arxetip” tushunchasidan foydalanadi. “Arxetip” deganda u butun insoniyatga xos ichki immanent 3 xususiyatlarni tushunadi. “Arxetip” shunday simvolik-timsoliy formulaki, anglanmagan holatda ishga tushadi va hech qachon anglanmaydi” 4 . Shuning uchun ham, odam hamma vaqt ham va har bir ishda o‘z xatti- harakatlarining haqiqiy “asosini” tushunib yetmasligi, adekvat izohlab bera olmasligi mumkin. Odam o‘z faoliyati motivlarini anglashi ham, anglamasligi ham mumkin. Bu o‘rinda anglanmagan motivlar nisbati ko‘proq. Bu nisbat tahminan qancha bo‘lishi mumkinligi bizga yaxshi tanish (ba’zi manbalarda 1/4 dan 1/7 hatto 1/9 gacha ham deb yuritiladi). Agar psixologik adabiyotlarni mutolaa qilib mavzuga oid materiallarni o‘rganadigan bo‘lsangiz, yanada ahamiyatliroq, yanada zarurroq ma’lumotlarni o‘zlashtirishingiz mumkin. Biz yuqorida oilaga psixologik xizmat ko‘rsatuvchi xodim uchun kerak bo‘ladigan psixologik bilimlardan ayrimlari ustida to‘xtalib o‘tdik xolos. Bu ma’lumotlardan nafaqat aholiga psixologik xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar uchun, balki har qanday soha vakili, ayniqsa oila a’zolarini o‘rganishda ham foydalanish mumkin. Chunki, bunda o‘rganilayotgan ob’ekt va predmet xususiyatlarining umumiy qonuniyatlari, umumiy mexanizmlari haqidagi ma’lumotlar berilgan. Ulardan ayrim detellarni bilish uchun foydalanish maqsadga muvofiq. Buni “ummondan tomchi” deyish mumkin. Biroq, inson omili bilan ishlaydigan har bir xodim, ayniqsa aholiga psixologik xizmat ko‘rsatish sohasidagi har bir kadr o‘z ustida tinimsiz ishlashi, bu kabi bilimlarni muntazam o‘zlashtirib borishi lozim. Bu ham davr, ham kasb taqozosi! 3 Имманент – имманент, ички (бирор - ҳодисанинг ички хусусиятига хос бўлган, унинг табиатидан келиб чиқадиган). 4 Рўзматова Г. Қалб қатламлари //Тафаккур. № 4. 2009. – Б.56. |