68
“Ommaviy madaniyat”ning ba’zi bir ko‘rinishlariga to‘xtalib
o‘tamiz:
Starizm
– sub’ektiv ehtiroslarga berilgan holda,
estrada artistlari,
aktyorlar, sportchilar, mashhur insonlar, televideniya va radio boshlovchilarini
ilohiylashtirish.
Badanga turli xil shakllarni chizish va chizdirish Islom dinida katta gunoh
hisoblanadi, deyiladi.
Zo‘ravonlik
- bu insonga yetkaziladigan har qanday jismoniy, ma’naviy,
ruhiy, moddiy tazyiqlar sirasidan joy oladi, kiradi. Jumladan, o‘ziga nisbatan
tazyiq o‘tkazish ham zo‘ravonlik sanaladi. Bu kabi ko‘rinishdagi holatlar
hozirgi kunda keng avj olib bormoqda. Uning namoyishlari ham turlicha bo‘lib,
bular:
Xeppining
(vahshiyona “ko‘ngil ochish”lar).
Bu kabi voqealar bizning
mamlakatimizda deyarli kuzatilmaydi. Lekin “ommaviy madaniyat”ning
mahsuli bo‘lgan film va o‘yinlarning sarhadlarimizdan yashirinib, sezdirmay
kirib kelishi va ularni yosh avlod tomonidan qabul qilinishi Vatanimizda ham
xeppining paydo bo‘lishi ehtimoldan holi emas.
Shuning uchun ogoh
bo‘lishimiz darkordir.
Nigilizm
lotincha “hech nima”, “hech narsa” so‘zidan olingan. Nigilizm -
jamiyatning axloqiy, ma’naviy norma va ustunlari, umume’tirof
etilgan tarixiy
va madaniy qadriyatlarning inkor etilishi, shuningdek, ularga nisbatan mutlaqo
salbiy, o‘ta tanqidiy munosabatda bo‘lish; muayyan hodisaga bir yoqlama,
kelishuvni rad etgan
tarzda munosabat bildirish; buzg‘unchilik g‘oyalarini
o‘zida ifodalash va targ‘ib qilish.
Dunyo haqidagi ishonchli bilimlarga erishish mumkinligini shubha ostiga
oluvchi ta’limotlardan biri
skeptitsizmdir.
U bilim, tajribadan ko‘ra hissiy idrokni
ustun qo‘yish va shu asosda ish tutishdir, ya’ni o‘zlarining his-tuyg‘ulari
asosida ish ko‘rishni eng maqbo‘l yo‘l deb biluvchilar.
Vandalizm
- madaniy yodgorliklarni, qadriyatlarni vahshiylarcha vayron,
oyoq osti qilish, yo‘qotish; madaniyatsizlik, jaholat, nodonlikni bir ko‘rinishidir.
