MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

24 

inkiĢafı,  o  cümlədən  Ç.  Darvinin  təkamül  nəzəriyyəsi, 

H.Spenserin  və  digər  tədqiqatçıların  iĢlərinin  nəticəsində 

psixologiya  elmi  fəlsəfədən  tamamilə  ayrıldı,  təbiət  elmlərinə 

yaxınlaĢdı.  Bununla  yanaĢı,  öz  predmetini  geniĢləndirərək, 

Ġ.N.Seçenovun  sözləri  ilə  desək  «Ģüur  sahəsindən  davranıĢ 

sahəsinə»  keçirdi.  Beləliklə  idrak  proseslərindən  baĢqa, 

emosional  proseslər  və  davranıĢ  psixologiyanın  predmetinə 

daxil  oldu.  Daha  mühümü  isə  ondan  ibarətdir  ki, 

psixologiyanın  obyektiv  elm  sahəsi  olmaq  cəhdi  psixikanın 

tədqiqində yeni metodların axtarıĢına səbəb olmadı. XIX əsrin 

80-cı  illərinə qədər introspeksiya hələ də  aparıcı  metod olaraq 

qalırdı. 

Psixologiya  elminin  inkiĢafının  III  mərhələsi  Alma-

niyanın  Leypsiq  Ģəhərində  V.Vundtun  ilk  eksperimental 

psixologiya laboratoriyasının yaratması ilə baĢlayır.  

Eksperimental  psixologiya  laboratoriyasının  yaranması 

ilə  psixologiya  müstəqil,  obyektiv  və  eksperimental  elm 

sahəsinə  çevrildi.  Lakin  V.Vundt-un  assosianist  yanaĢmanın 

əsasında  qurduğu  psixoloji  model  insanın  ruhu  aləmi, 

emosianal  haləti,  Ģəxsiyyətin  strukturu,  yaradıcı  fəallığı  ilə 

bağlı yeni faktlar verə bilmədi. 

Belə  vəziyyət  alimləri  psixikanın  tədqiqi  ilə  bağlı  yeni 

metodlar  axtarmağa  sövq  etdi.  Həmin  dövrdə  yaranan  ilk 

psixologiya  məktəbləri  (strukturalizm,  funksionalizm,  Vyur-

sburq  məktəbi)  uzun  müddət  fəaliyyət  göstərə  bilmədi.  Lakin 

onlar  sübut  etdilər  ki,  psixologiyanın  predmeti,  metodları  ilə 

bağlı  fərqli  mövqelər,  yanaĢmalar  mövcuddur.  Beləliklə, 

zamanın  tələblərinə  uyğun  yeni  axtarıĢlar  baĢladı.  Bu  dövrü 

psixoloqlar metodoloji böhran  dövrü adlandırırlar. 

 Vahid  mövqeyə  gələ  bilməmələri  nəticəsində  XX  əsrin 

əvvələrində  psixologiyada  bir  neçə  istiqamət  meydana  çıxdı. 

---