MahirəNərimanqızı

onu öz arxasınca aparır.   

MəĢhur  Ġsveçrə  psixoloqu  J.Piaje  də  bu  məsələdə 

V.ġternə  uyğun  mövqe  tutmuĢdur.  O,  belə  hesab  edir  ki, 

uĢağın psixi inkiĢafı özünün daxili qanunlarına malikdir və bir 

sıra  özünəməxsus  mərhələlərdən  keçir.  Onun  fikrincə  təlim 

inkiĢafa heç bir əsaslı təsir göstərə bilməz. Ona görə də təlim 

inkiĢafa  uyğunlaĢmalı  və  onun  tənzim  edilməsi  üçün  məhz 

inkiĢafın  səviyyəsi  əsas  götürülməlidir.  Bununla  da  J.Piaje 

təlimin inkiĢafetdirici təsirini kölgədə buraxır. 

MəĢhur  Amerika  psixoloqu  C.Bruner  isə  bu  məsələdə 

tamamilə  baĢqa  mövqe  tutmuĢ,  təlimin  inkiĢafdakı  rolunu 

həddindən  artıq  ĢiĢirtmiĢdir.  Onun  fikrincə  hər  bir  uĢaq 

inkiĢafın istənilən mərhələsində, əgər həmin yaĢ üçün optimal 

olan  təlim  metodları  tapılıbsa,  əgər  o  yaxĢı  təlim  edilirsə, 

istənilən  materialı  tamamilə  mənimsəyə  bilər.  Göründüyü 

kimi  C.Bruner  Ģagirdlərin  əqli  inkiĢafında  təlim  prosesinin 

həlledici rol oynadığını qəbul etsə də, uĢağın yaĢ hüdudlarını 

silib atır. 

Bütün  bu  fikirlər  bir  daha  göstərir  ki,  təlim  və  psixi 

inkiĢafın  qarĢılıqlı  əlaqəsinin  düzgün  müəyyənləĢdirilməsi 

birinci  növbədə  təlimin  struktur  komponentlərinin  dəqiq 

müəyyənləĢdirilməsindən  asılıdır.  Bu  cəhəti  nəzərə  alaraq 

L.S.Vıqotski təlimin strukturu konsepsiyasını iĢləməyə xüsusi 

fikir vermiĢ və bu sahədə əsaslı iĢlər görmüĢdür. Vıqotskinin 

həmin sahədəki  ideyaları, gəldiyi  nəticələr onun tələbələrinin 

və  ardıcıllarının  xüsusi  təlim  konsepsiyası  yaratmalarına 

imkan vermiĢdir. 

L.S.Vıqotski bilik, bacarıq və vərdiĢlərə  yiyələnmək və 

ümumi  keyfiyyətlərə,  qabiliyyətlərə  (mücərrədləĢdirmə, 

ümumiləĢdirmə,  ixtiyarilik)  yiyələnməyin  mümkün  olduğunu 

---