MahirəNərimanqızı

Байрамов Я.С., Ялизадя Я.Я.
Сосиал психолоэийа. – Бакы, 2003, с.176 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya 
207 
bunu «sadəlövh subyekt» adlandırır. Cavab verilməyə 
baĢlananda birinci 6 nəfər qəsdən xətləri səhv qiymətləndirir. 
Onlardan sonra cavab verən «sadəlövh subyektlərin» bir çoxu 
da xətləri onların təsiri altında qiymətləndirməyə baĢlayırlar.
S.AĢın tədqiqatları komformizmin baĢqa bir maraqlı 
cəhətini də aĢkara çıxarmıĢdır. Məlum olmuĢdur ki, «sadəlövh 
subyektin» qrup təzyiqi effekti düzəltmə qrup üzvlərinin 
miqdarı ilə bağlıdır. Tədqiqat zamanı məlum olmuĢdur ki, əgər 
təcrübədə sınanan Ģəxsdən baĢqa «düzəltmə qrup» kimi yalnız 
bir nəfər iĢtirak edirsə, qrup «təzyiqi» effekti, demək olar ki, 
təzahür etmir; əgər sınanan Ģəxs iki nəfərdən ibarət qrupun rəyi 
ilə rastlaĢırsa, qrup «təzyiqi» effekti çox cüzi olur. Düzəltmə 
qrup 3 nəfərdən ibarət olduqda, müvafiq effekt tam aydınlığı 
ilə təzahür edir. Düzəltmə qrup üzvlərinin sayının daha da 
artması qrup «təzyiqi» effektinin də artmasına gətirib çıxarır.
ġəxsiyyətin qrup «təzyiqinə», fikrinə tabe olması daxili 
və ya xarici xarakter daĢıya bilir. Xarici konformluq zamanı 
qrup təzyiqi götürüldükdən sonra fərd özünün ilkin mövqeyinə 
qayıdır. Daxili konformluq zamanı isə qrup təzyiqi aradan 
çıxdıqdan sonra da fərd qrupun mövqeyini saxlayır. BaĢqa 
sözlə həmin konformluq zamanı fərdin daxili mövqeyi ilə 
xarici təzyiq arasında ixtilaf olmur. Ona görə də bu cür 
konformluğu bir növ 
qrupdaxili təlqin
adlandırmaq müm-
kündür.
Təcrübə göstərir ki, qrup üzvləri arasında konformizmin 
əksinə olan hallara da rast gəlmək mümkündür. Bu zaman fərd 
qrupun təzyiqinə müxtəlif formalarda müqavimət göstərir, bir 
növ neqativ mövqe tutur. Fərdin nə olursa olsun əksəriyyətin 
fikirlərini rədd etməsi və heç nəyə məhəl qoymadan onlara əks 
çıxması