MahirəNərimanqızı

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya
164 
164 
prinsipial hərəkət edən insanın iradəsinin gücünü, “Ali-
mən”in zəifliyi isə öz hərəkətlərində qeyri-sabit olan insanın 
iradəsinin zəifliyini bild
irməkdən ibarətdir. 
Kettelə görə xarakter – insanın müəyyən münasibətlərdə 
davranıĢında özünü biruzə verən, Ģəxsiyyətin əldə etdiyi daha 
sabit zəruri xüsusiyyətlərinin fərdi uyğunluğudur. Bunlar 
aĢağıdakılardır: 
1.
 
Özünə münasibət (tələbkarlığın, tənqidin, özünəqiy-
mətləndirmənin dərəcəsi). 
2.
 
BaĢqalarına münasibət (fərdilik və ya kollektivçilik, 
eqoizm və ya alturizm, qəddarlıq və ya xeyirxahlıq, 
laqeydlik və ya həssaslıq, kobudluq və ya nəzakət, ya-
lançılıq və ya düzgünlük və s.). 
3.
 
TapĢırılan iĢə münasibət (tənbəllik və ya iĢgüzarlıq, 
səliqəlilik və ya pintilik, təĢəbbüskarlıq və ya 
passivlik, səbirlilik və ya səbirsizlik, məsuliyyət və ya
məsuliyyətsizlik, təĢkilarçılıq və s.). 
4.
 
Xarakterdə iradi keyfiyyətlər də öz əksini tapır: çə-
tinlikləri, mənəvi və fiziki ağrıları dəf etməyə hazır 
olmaq, sərbəstliyin, intizamın, inadkarlığın dərəcəsi. 
Xarakterin ayrı-ayrı xüsusiyyətləri bir-birindən asılıdır və 
bir-birləri 
ilə 
sıx 
bağlıdır. 
Xarakterin 
əlamətləri 
(xüsusiyyətləri) dedikdə insan Ģəxsiyyətinin bu və ya baĢqa 
xüsusiyyətləri baĢa düĢülür. Bu xüsusiyyətlər insanın 
müxtəlif fəaliyyət növlərində sistemli Ģəkildə özünü biruzə 
verir və bunlara görə müəyyən Ģəraitdə Ģəxsiyyətin etdiyi 
hərəkətləri qiymətləndirmək olar. Əlamətlərin birinci qrupuna 
Ģəxsiyyətin istiqamətini (meylini) ifadə edən xüsusiyyətlər 
(sabit ehtiyaclar, maraqlar, meyllər, ideallar, məqsədlər), ətraf 
mühitə münasibətlər və bu münasibətləri həyata keçirmənin 
fərdi-özünə məxsus vasitələrini təmsil edən sistem daxildir. 
Ġkinci qrupa xarakterin intelektual, iradi və emosional 
xüsusiyyətləri daxildir. 
Xarakterin tiplərinin baĢqa təsnifatları da var. Məsələn, 
insanın həyata, cəmiyyətə, mənəvi dəyərlərə münasibəti əsa-

---