www.elmler.net -
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 195
195
195
195
195
195
195
195
195
AparılmıĢ tədqiqatlar və həyati faktlar bu fikri bir daha
təsdiq etmiĢdir. Məktəb təcrübəsində bunu aydın görürük.
Beləki bəzi müəllimlər səmərəli təlim metodlarının tətbiqi
sayəsində öz siniflərində oxuyan bütün Ģagirdlərin
qrammatikanı, riyaziyyatı və s. mənimsəmələrinə nail ola
bilirlər. Adətən, tətbiq olunan metodika uğur qazanmağa
imkan vermədikdə qabiliyyətin anadangəlmə olmasına xüsusi
diqqət yetirirlər. Bununla belə, Ģübhəsiz təbii imkanların
səviyyəsindən asılı olaraq uĢaqların müəyyən fəaliyyət
növünü mənimsəmələri fərqli xarakter daĢıyacaqdır. Bir cəhəti
də nəzərə almaq lazımdır ki, hətta yüksək təbii imkana malik
olan insanlarda da müvafiq qabiliyyətlərin formalaĢması üçün
onların təlim fəaliyyətinə cəlb olunmaları, bu zaman lazımi
təlim metodlarından istifadə olunması zəruridir.
Qabiliyyətlər və maraqlar .
Qabiliyyətlərin
formalaĢmasında təlimlə yanaĢı davamlı xüsusi maraqlar da
mühüm rol oynayır. Xüsusi maraqlar dedikdə, psixologiyada
insan fəaliyyətinn müəyyən sahəsinin məzmununa aid olan,
bu fəaliyyət növü ilə əsaslı məĢğül olmaq meylinə çevrilən
maraqlar nəzərdə tutulur. Bu baxımdan insada yaranan idrak
maraqları onu müvafiq fəaliyyətin üsullarına yiyələnməyə
təhrik edir. Nəticədə idrak maraqlarının təsiri altında
fəaliyyətin mənimsənilməsi baĢ verir, insanın həmin fəaliyyəti
müvəffiqiyyətlə icra etməsi üçün lazım olan imkanları təzahür
edir. Deməli, hər hansı bir fəaliyyət sahəsinə idrak
maraqlarının meydana gəlməsi bu sahədə qabiliyyətlərin
oyanması ilə sıx bağlıdır.
Bütün yaĢ dövrlərində bu cür xüsusi maraqların
təzahürünü müĢahidə etmək mümkündür. Lakin təcrübə
göstərir ki, bu cür maraqlar heç də həmiĢə davamli xarakter
daĢımır. Belə olduqda həmin maraqlar qabiliyyətlərin
formalaĢmasına lazımi təsir göstərə bilmir.