www.elmler.net -
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 285
285
285
285
285
285
285
285
285
emosiyaların yaranmasına nail olmaq lazımdır. Bu isə o
zaman mümkün ola bilər ki, müəllim söhbəti etinasız,
həvəssiz deyil, emosional və canlı keçirsin.
ġagirdlərin tərbiyəsində nəzərə alınması zəruri olan
yollardan biri də müəllimin, tərbiyəçinin
şəxsi nümunəsindən düzgün istifadə olunmasından ibarətdir. Adətən, kiçik
məktəblilər çox vaxt müəllimi təqlid edir, ona oxĢamağa
çalıĢırlar. Lakin bəzən bunu Ģüursuz, düĢünmədən edirlər.
Bəzən də özlərindən asılı olmayaraq onun xarici davranıĢ
tərzini bir növ yamsılayırlar. Yeniyetmələr və böyük
məktəblilər isə çox vaxt nümunədən Ģüurlu olaraq istifadə
edirlər. Özünü artıq böyük hesab etməyə baĢlayan yeniyetmə
böyüklərin hərəkət və davranıĢlarını təqlid etməyə cəhd
göstərir. Ona görə də yeniyetmələrdə onları əhatə edən
adamların (xüsusilə onlara yaxın və əziz olan adamların) dav-
ranıĢına qarĢı kəskin maraq və diqqət yaranır. Böyüklərin bu
və ya digər keyfiyyətini Ģüurlu Ģəkildə təqlid edən yeniyetmə
çox vaxt onların mənfi keyfiyyət və hərəkətlərini də təkrar
edir. Məhz buna görə də müəllimin özünü müsbət bir nümunə
kimi təqdim etməsi zəruridir.
ġagirdlərin Ģəxsiyyətini tərbiyə edərkən, Ģübhəsiz onun
birdən-birə, bütün hallarda düzgün davranıĢ forması
seçəcəyini gözləmək olmaz. Bəs onda Ģagirdin davranıĢı necə
təshih
olunmalıdır?
ġagirdlərin
davranıĢını
istiqa-
mətləndirmənin, təshih etmənin ən təsirli yolları onun
təriflənməsi və məzəmmət olunması, rəğbətləndirilməsi və cəzalandırılmasından ibarətdir.
Təriflənmə, rəğbətləndirmə davranıĢın düzgün motiv və
formalarını möhkəmləndirməyə xidmət edir. Məzəmmət və
cəzalandırma isə, mənfi təhriklərin və düzgün olmayan
davranıĢ formalarının qarĢısını alır, onları ləngidir. Lakin
tərbiyə zamanı bunlardan düzgün istifadə olunmalıdır. Tərif-
lənmə, rəğbətləndirilmə nə ĢiĢirdilməməli, nə də lazım
olduğundan aĢağı səviyyədə olmamalıdır. Adətən, Ģagirdin bu