MahirəNərimanqızı

AĢağı səviyyə:
1) ağıllı tip; 2) affektiv tip (hərəkətli, 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya.
 
Psixologiya
163 
163 
163 
163 
163 
163 
163 
163 
163 
hissiyatlı, xəyalpərvər); 3) fəal tip (impu
lsiv, enerjili, itaətkar, 
fəal, inadkar). 
Orta 
səviyyə:
1) 
praktik 
olmayan 
nəzəriyyəçilər,idealistlər 
(alimlər, 
rəssamlar, 
dini 
xəyalpərəstlər); 2) praktiklər – realistlər, alturistlər, 
ictimayətçilər, hökümlülər, evdarlar. 
Ali səviyyə: 
Bu insanlara Ģüurluluq, ruhi duyğuların 
uzlaĢması, ali insani ideallar xasdır. Sonrakı tədqiqatlar xarak-
terin daha dəqiq anlaĢılmasına gətirib çıxardı.
Fərdi xarakterlərin tipologiyasını təhlil edən 
Z.Freyd
xarakterin strukturu ideyasını əsas götürərək sübut edir ki, 
“müəyyən əlamətlərdən əsas xarakterin formalaĢdırılması 
formulunu çıxartmaq olar, həm də nəzərə almaq lazımdır ki, 
daimi əlamətlər ya dəyiĢilməyən ilkin impulsları, ya da 
onların sublimasiyasını və ya onların yaratdığı reaktiv 
törəmələrini təmsil edir”. 
Erkən uĢaqlığın xüsusiyyətləri, psixoseksual mərhələnin 
inkiĢaf etməsinin spesifikası, müəyyən psixoseksual mərhə-
lənin təsbit edilməsi insanın xarakterinin xüsusiyyətlərini Ģərt-
ləndirir. Freyd xarakteri oral-passiv, oral-təcavüzkar, anal-
xarakterə, genital xarakterə ayırırdı. 
Müasir psixoanalitiklər xüsusilə A.Louenin tipoloji
modelində xarakterin aĢağıdakı tiplərini ayırırlar: aral, mazo-
xist, əsəbi, fallik-narsis, Ģizoid. 
. A.Louen xarakter anlayıĢını yalnız pataloji 
hallarla
məhdudlaĢdırmağı təklif edirdi. Ġnsan - əgər onun tipik 
davranıĢ vasitələri, yəni xarakteri yoxdursa o sağlamdır. Bu o 
deməkdir ki, o real həyatda Ģəraitin müəyyən tələblərinə 
uyğunlaĢaraq özünü çox gözlənilməz aparır. Müasir amerika 
psixologiyasında xarakterin iki alternativ tərifindən istifadə 
olunur: “Xarakter – Ģəxsiyyətin əxlaqi və mənəvi baxıĢıdır”; 
“Xarakter – Ģəxsiyyətin sübutlara nöqteyi-nəzəridir”. 
R.Kettel Ģəxsiyyətin əsas 
amilləri
arasında güc və 
zəifliyi qeyd edirdi. Onun funksiyası“Ali-mən”in gücü sərt və 

---