MahirəNərimanqızı

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya
182 
182 

 
ġəkil 17 
Ġstedadın növləri (Ə.Ə.Əlizadəyə görə) 
Professor Ə.Ə.Əlizadə haqlı olaraq istedadı yaradıcılıq 
hadisəsi adlandırır. Onun hansı növü olursa olsun, ancaq və 
ancaq yaradıcılıq kontekstində nəinki dəyərləndirilməlidir, 
həm də öyrənilməlidir
1
. 
Qabiliyyətlərin mahiyyətini dərk etmək üçün onları 
keyfiyyət və kəmiyyət baxımından xarakterizə etmək 
zəruridir. 
1
Ялизадя Я.Я
. Истедадлы ушаглар. Психоложи мясяляляр. Есселяр, етьдляр. 
– Бакы, 2005, сящ. 29 
Йарадыcы башланьыc 
Академик истедад 
Бядии истедад 
Конструктив (техники) истедад 
Психомотор истедад 
Сосиал истедад 
Педагоjи истедад 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya.
 
Psixologiya
183 
183 
183 
183 
183 
183 
183 
183 
183 
V.12. 2. Qabiliyyətlərin keyfiyyət və kəmiyyət 
xarakteristikası 
Qabiliyyətlərin keyfiyyət xarakteristikası
. Ġnsanın 
nəyə qabil olması, onun yerinə yetirdiyi fəaliyyət prosesində 
hansı 
fərdi-psixoloji 
xüsusiyyətlərin 
müvəffəqiyyət 
qazandırıcı imkanlar kimi iĢtirak etməsi onun qabiliyyətlərinin 
keyfiyyət xarakteristikası kimi özünü göstərir.
Bu sahədə araĢdırma aparmıĢ psixoloqların qeyd 
etdikləri kimi, qabiliyyətlər onların keyfiyyət xüsusiyyətləri 
baxımından fəaliyyətin müvəffəqiyyətli icrasını təmin edən 
mürəkkəb psixoloji xassələr kompleksi, müxtəlif yollarla 
məqsədə nail olmağa imkan verən dəyiĢən «kəmiyyətlər» 
yığımı kimi özünü göstərir. Bunu aparılmıĢ tədqiqatların 
nəticələri də sübut etmiĢdir. 
Adətən hər hansı bir fəaliyyətin icrası zamanı eyni və 
ya oxĢar nəaliyyətin əldə edilməsinin əsasında tamamilə 
müxtəlif qabiliyyətlərin kompleksi dayana bilər. Bu isə insan 
qabiliyyətlərinin belə bir mühüm cəhətini açmağa imkan verir 
ki, onun bir xassəsini digəri ilə əvəz etmək mümkündür. 
Bunun üçün insanın həmin keyfiyyəti ciddi və təkidlə özündə 
inkiĢaf etdirməsi zəruridir. 
Qabiliyyətlərin kompensasiya imkanları haqqında 
çoxlu həyati faktlar mövcuddur. Bunu O.Ġ.Skoroxodovanın 
həyat və fəaliyyəti bir daha təsdiq edir. O.Ġ.Skoroxodova xəs-
təlik nəticəsində erkən uĢaqlıq yaĢında görmə və eĢitmə 
qabiliyyətini itirmiĢdir. Onunla pedaqoq və psixoloq 
Ġ.A.Sokolyanski xüsusi təlim keçmiĢ. Nəticədə O.Ġ.Skoro-
xodovada 
həm elmi yaradıcılıq, həm də ədiblik 
qabiliyyətlərinin olduğunu müəyyənləĢdirmiĢ və inkiĢaf 
etdirmiĢdir. Düzgün təlim sistemi və böyük, təkidli zəhmət 
sayəsində O.Ġ.Skoroxodova özündə iybilmə, ehtizaz, lamisə 
duyğularının yüksək səviyyəsini təmin edən həssaslığı inkiĢaf 
etdirmiĢ və nəticədə özündə çatıĢmayan qabiliyyətləri əvəz 

---