MahirəNərimanqızı
Yüklə 6,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
- Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 327 327 327 327 327 327 327 327 327 yənləĢdirmək o qədər də çətin deyildir. Burada verilmiĢ mənasız hecaların, rəqəmlərin və s. miqdarı materialın həcmini müəyyən edir. Mənalı yadda saxlanılacaq materialın həcmini müəyyənləĢdirmək isə çətindir. Burada fikri proseslərin iĢtirakı lazım gəlir. ġagirdin təcrübəsi və biliyindən asılı olaraq həmin material sistemləĢdirilir. Öyrənilən materialda ikinci dərəcəli məsələlər atılır, fikri dayaqlar– mətnin struktur vahidləri ayrılır, onun bütün bir hissəsi ümumiləĢdirilir. Ona görə də təlim materialının həcmini təkcə onun ünsürlərinin miqdarı ilə ölçmək olmaz. Çünki Ģagirdlər dərslikdə yazılanı olduğu kimi deyil, mətni fikrən iĢləmək əsasında onda alınan formada, öz təcrübəsinə uyğun Ģəkildə öyrənir, yadda saxlayırlar. ġagirdlərin hər birində bu proses özünəməxsus Ģəkildə gedir. Mənalı təlim materialının həcmini yalnız mənimsənilməsi tələb olunan yeni anlayış və iĢlərin miqdarı ilə ölçmək mümkündür. Bu cür materialın həcmini eyni zamanda onda müəyyənləĢdirilən əlaqələrin və mühakimələrin miqdarı ilə də ölçmək mümkündür. Təcrübə göstərir ki, məhz bu cəhətlər nəzərə alınmadıqda Ģagirdlərin öyrənməli olduqları mənalı materialların həcmi dərslik və dərs vəsaitlərində ya tələb olunduğundan artıq, ya da aĢağı səviyyədə olur ki, bunların hər ikisi Ģagirdlərin öyrənməsinə mənfi təsir göstərir. Materialın həcminin həddindən artıq ĢiĢirdilməsi, Ģagirdlərdə yorğunluq, materiala qarĢı ikrah hissi yaradır. ġagirdlər belə materialdan birtəhər yaxa qurtarmağa çalıĢırlar. Materialın həcmi az olduqda, daha doğrusu, buradakı yeni anlayıĢ və əlaqələrin miqdarı həddindən aĢağı olduqda material Ģagird üçün maraqsız olur. Nəhayət, təlim materialının emosionallıq dərəcəsi də Ģagirdlərin həmin materialı mənimsəmələrinə təsir edən xüsusiyyət kimi özünü göstərir. Buraya materialın cazibə- darlığı, Ģagirdlərdə müəyyən hiss və emosiya yarada bilmə xüsusiyyətlərini aid etmək olar. Adətən, Ģagirdlərdə qüvvətli |