MahirəNərimanqızı

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya.
 
Psixologiya
329 
329 
329 
329 
329 
329 
329 
329 
329 
Ģəxsiyyətin yönəliĢliyini müəyyən etməklə onun fəaliyyətinin 
səmərəliliyini də Ģərtləndirir. Motivasiya təhriklə fəaliyyətin 
məqsədi arasındakı əlaqə və münasibətlərin açılmasında ifadə 
olunur. Məlum olduğu kimi, onun həyata keçirilməsi prose-
sində motivlərin məqsədə keçməsi və məqsədin motivə 
çevrilməsi baĢ verə bilər. 
Psixoloqlar belə bir qənaətə gəlmiĢlər ki, təlim uğurları 
təkcə Ģagirdin təlimə, öyrənməyə qabilliyi, bütövlükdə 
qabiliyyətləri və s. ilə deyil, həm də təlim motivasiyası ilə 
Ģərtlənir. BaĢqa sözlə, onun “yaxĢı oxuması” üçün bütün digər 
Ģərtlərlə yanaĢı həm də təlim motivasiyasının formalaĢması 
zəruridir (Ə.Ə.Əlizadə). 
Ġnsan fəaliyyətinin baĢqa sahələrində olduğu kimi, təlim 
fəaliyyətində də özünün xarakteri və fəaliyyət prosesində 
oynadığı rola görə motivlərin, o cümlədən təlim motivlərinin 
aĢağıdakı növlərini qeyd etmək olar: 
1) sitüativ və geniĢ motivlər; 2) fəaliyyətin nəticəsinə 
yönələn və onun özünə doğru yönələn motivlər; 3) eqoistik və 
ictimai əhəmiyyətli motivlər. 
Motivləri təzahür xüsusiyyətlərinə görə psixoloji 
ədəbiyyatda geniĢ istifadə olunan iki qrupa ayırmaq müm-
kündür:
1) geniĢ sosial motivlər və 2) idrak motivləri. 
Bununla yanaĢı olaraq, motivlərin xarici və daxili tipləri 
də qeyd olunur. 
Təlim fəaliyyətində bu cür motivlərin formalaĢması 
Ģagirdlərin tələbat sahəsinin formalaĢması ilə sıx bağlıdır. 
Müəyyən Ģeylər, hadisələr, Ģərait insanın müvafiq fəallığının 
mənbəyi kimi insan fəaliyyətinin motivinə çevrilir. Həmin 
mənbələri üç əsas kateqoriyaya ayırmaq mümkündür: daxili, 
xarici və Ģəxsi mənbələr. 
Birinci, daxili mənbələr insanın tələbat sahəsi ilə bağlı 
olur. Ġnsanda bu cür tələbatlar anadangəlmə və həyatda 
qazanılan xarakter daĢıya bilər. Birinci halda orqanizmin üzvü 

---