MahirəNərimanqızı

Fəaliyyətin motivləri
.
Ġnsanı əhatə edən cisim və hadisələr 
heç də daima deyil, onun həyatının müxtəlif vaxtlarında 
tələbatlarının obyekti olur və onu müvafiq fəaliyyətə təhrik 
edir. Bununla yanaĢı olaraq insanın bu və ya digər tələbatını 
ödəyən obyekt yalnız eyni bir cisim və hadisədən ibarət olmur. 
Müxtəlif cisim və hadisələr tələbatın obyektinə çevrilərək 
insanı fəaliyyətə təhrik edə bilir. 
Tələbatların ödənilməsi ilə 
əlaqədar olaraq insanı hər hansı bir məqsədə yönəlmiş işə, 
fəaliyyətə təhrik edən amillərə
, 
səbəblərə motiv deyilir
.
Ġnsan 
fəaliyyətinin motivləri özlərinin çoxcəhətliliyi ilə xarakterizə 
olunur. 
Motivlər hər Ģeydən əvvəl bir-birlərindən tələbatların 
növlərinə görə fərqlənirlər. Bununla yanaĢı olaraq motivlər 
tələbatların kəsb etdiyi formalara, onların geniĢliyinə və ya 
məhdudluğuna, reallaĢdıqları fəaliyyətin konkret məzmununa 
və s. görə fərqlənirlər. Təcrübə göstərir ki, fəaliyyətin 
mərəkkəb növləri, adətən, bir motivə deyil, eyni vaxtda təsir 
göstərən bir neçə motivə cavab verir ki, bu da 
motivləşmə
adlanır. MotivləĢmə elə motivlər birliyidir ki, Ģəxsiyyətin 
yönəliĢliyini 
müəyyən 
etməklə 
onun 
fəaliyyətinin 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya 
76 
səmərəliliyini də Ģərtləndirir. 
Tələbatlarda olduğu kimi motivlər təbii və ali (maddi və 
mənəvi) ola bilir. Bundan baĢqa A.N.Leontyevə görə motiv 
obraz, anlayıĢ, fikir, ideal Ģəklində də çıxıĢ edə bilir. 
Qeyd edilənlərlə yanaĢı olaraq özünün xarakteri və 
fəaliyyət prosesində oynadığı rola görə motivlərin aĢağıdakı 
növlərini qeyd etmək olar: 1) situativ və geniĢ motivlər; 2) 
fəaliyyətin nəticəsinə və onun özünə doğru yönələn motivlər; 
3) eqoistik və ictimai əhəmiyyətli motivlər. 
Motivləri təzahür xüsusiyyətlərinə 
görə psixoloji 
ədəbiyyatda geniĢ istifadə olunan iki qrupa ayırmaq müm-
kündür: 1) geniĢ sosial motivlər və 2) idrak motivləri. 
Psixoloji ədəbiyyatda motivləri