MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

            Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 

141 

M.Əzizbəyov  milli  istiqlal  məsələsində  S.M.Əfəndiyev, 

D.Bünyadzadə,  H.Sultanov  və  başqa  məsləkdaşları  kimi,  milli-

demokratik  qüvvələrə  qarşı  çıxmış,  onların  Azərbaycan 

muxtariyyəti,  Azərbaycan  istiqlalı  ideyasını  pisləmiş,  birmənalı 

şəkildə Rusiya Federativ Sovet Respublikası ideyasının tərəfdarı 

kimi çıxış etmişdi [202, 91].  

Belə  yandaşlardan  olan  Əliheydər  Qarayev  də 

Azərbaycan  Parlamentindəki  əksər  çıxışlarında  özünü  Sovet 

Rusiyasının nümayəndəsi kimi apararaq açıq-aşkar əhalini Sovet 

Rusiyası  ilə  birləşməyə,  yaxud  da  ondan  asılı  olan  «müstəqil 

sovet Azərbaycanı» yaratmağa çağırmışdı [35, 535]. Ondan geri 

qalmayan  başqa  bir  bolşevik  Ruhulla  Axundov  isə  iddia  edirdi 

ki,  Azərbaycanın  istiqlalında  Sovet  Rusiyasının  bəyan  etdiyi 

«təyini-müqəddərat» mühüm rol oynasa da, guya, bu istiqlal işçi 

və kəndlilərə azadlıq verməmişdir [20, 23]. Onun fikrincə, həqiqi 

istiqlalı  onlara  yalnız  Sovet  Rusiyası  verə  bilər.  Əslində 

Ə.Qarayevin,  R.Axundovun  müstəqil  Azərbaycan  dövründə 

demokratiyanın  verdiyi  azadlıqlardan  istifadə  edərək  yazdıqları 

və  dedikləri,  Cümhuriyyət  dövrünü  deyil,  bütövlükdə  Sovet 

Rusiyasının  işğalından  sonra  Azərbaycanda  baş  verənləri 

dəqiqliyi ilə ifadə edirdi.  

Sovet  ədəbiyyatında  Azərbaycanın  məşhur  proletar 

inqilabçısı, marksist-leninçi lideri sayılan  Nəriman Nərimanov 

1917-ci  ilə  qədər  ideya  cəhətdən  yolunu  müəyyənləşdirə 

bilməmişdir.  Bu  mənada,  onun  həmin  dövrə  qədər  marksizmə 

münasibəti  M.Ə.Rəsulzadə,  A.Kazımzadə,  M.H.Hacınski, 

Ü.Hacıbəyli  və  başqaları  ilə  müqayisədə  elə  də  ciddi  şəkildə 

fərqlənməmişdir. Hətta deyə bilərik ki, N.Nərimanov marksizmə 

daha  ehtiyatla  yanaşmış,  bir  çox  hallarda  İslamın  əsaslarını 

sosializmdən, eyni zamanda əsrin elm və fənlərindən üstün hesab 

---