MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 133
nasiyonalizmə ilə deyil, sosializmə ilə əlaqəsi vardır» [109, 113- 114]. Bununla da, Ə.Hüseynzadə belə bir qənaətə gəlirdi ki, zamanın mədəni cərəyanları islamiyyətin və sosializmin deyil, kapitalizm və nasiyonalizmin ziddinədirlər: «Kor qalıb bunu görməyən, fəhm və idrak etməyən camaatlar bu cərəyanlara müqabilə etdikcə içdən çıxılmaz girdablara düşəcəkləri gün kimi aşikardır» [109, 114]. Deməli, Hüseynzadə bu məqaləsində nəinki sosializmi birmənalı şəkildə rədd etmiş, hətta nasiyonalizmlə müqayisədə beynəlmiləl mahiyyət daşıdığı üçün, onun islamçılıqla oxşarlığından belə bəhs etmişdi. Bu baxımdan, Ə.Hüseynzadə Marksın sosializm ideyasına deyil [109, 127], onun törəməsi olan marksizm-leninzmə, yəni rus bolşevizminə qarşı olmuşdur. XX əsrin əvvəllərində, xüsusilə 1900-1910-cu illərdə Azərbaycan türk ziyalıları arasında islamçılar və milli liberallarla yanaşı, rus bolşeviklərinə yaxın olan milli sosial-demokratlar – milli inqilabçılar (M.Ə.Rəsulzadə və b.) da olmuşdur. M.B.Məmmədzadəyə görə, milli ilberallar və milli inqilabçılar taktiki gediş baxımından fərqli yollar tutsalar da, XIX əsrin ziyalıları tərəfindən elan edilmiş millətçilik prinsiplərinə sədaqətdə ortaq olublar [154, 19]. Ancaq ümumilikdə, Mirzə Bala milli inqilabçıların və milli liberalların prinsip etibarilə müstəqil olmadıqlarını, rus bolşevikləri və rus liberalları ilə bağlı olduqlarını vurğulamışdı. Onun fikrincə, yalnız 1910-cu illərdə onların əksəriyyəti bir araya gələrək Azərbaycan türklərinin müstəqil ideya cərəyanı olan müsavatçılığın – Azərbaycan milli ideyasının təməlini qoymuşlar [154, 36]. M.Ə.Rəsulzadənin öz sözləri ilə desək, bu dövrdə milli inqilabçılar vətənlərini işğal edən çar Rusiyasına qarşı mübarizədə rus sosial-demokratlarla bir yerdə olmağı, digər cərəyanlarla (liberallar, islamçılar və b.) |