MahirəNərimanqızı

4.2.2.

 

Türkçülük və azərbaycançılıq:  

alternativlik və eynilik kimi 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

460 

460 

 

Hazırda Azərbaycan milli ideologiyası ilə bağlı müba-

hisəli  məsələlərdən  biri  də  türkçülük,  islamçılıq  və  müasirlik 

«üçlüy»ü,  xüsusilə  türkçülük  ilə  azərbaycançılığın  nə 

dərəcədə  uzlaşdırılması  və  ya  da  uzlaşdırılmamasıdır.  Başqa 

sözlə, hazırda nədən «üçlüy»ün deyil, azərbaycançılığın milli 

ideologiya  olması  və  belə  olduğu  təqdirdə,  azərbaycançılığın 

həmin  ideyalara  münasibəti  ilə  bağlı  birmənalı  olmayan 

fikirlər  vardır.  Ümumiyyətlə,  hazırda  milli  ideologiya  kimi 

irəli  sürlüən  azərbaycançılığın  «üçlüy»ə,  xüsusilə  türkçülüyə 

münasibəti  məsələsində  Azərbaycan  alimləri  arasında 

müəyyən 

fikir 

ayrılıqları 

vardır. 

Bu 

baxımdan 

azərbaycançılığı  milli  ideologiya  kimi  qəbul  etməklə  yanaşı, 

konkret  bu  məsələyə  münasibətdə  Azərbaycan  ideoloqlarını 

iki  qrupa:  1)  azərbaycançılığın  şəriksiz  liderliyini  irəli  sürüb 

türkçülüyü tarixə qovuşmuş, hətta ona bir növ alternativ kimi 

qələmə  verənlərə    (Ə.Daşdəmirov,  R.Mehdiyev,  S.Xəlilov, 

İ.Məmmədzadə  və  b.);  2)  azərbaycançılıq  və  türkçülük 

ideyalarının  sinergizmindən  çıxış  edənlərə  (Ə.Tağıyev, 

N.Şəmsizadə, H.Həsənov, Y.Türkel, R.Əhmədli, D.İsmayılov 

və b.) ayırmaq olar.  

Azərbaycançılıq və türkçülüyün bəzən bir-birinə zidd, 

bəzən də birləşdirici ideyalar kimi tədqim olunmasının kökü-

nü artıq 20 ildən çox müstəqil olmağımıza baxmayaraq, sözün 

həqiqi  mənasında  azad  şəkildə  düşünə  bilməməyimizdə 

axtarmalıyıq.  Bu  isə  o  deməkdir  ki,  siyasi-hüquqi  və  maddi-

cismani  cəhətdən  azadlıq  əldə  etsək  də,  hələlik  mənəvi-ruhi 

baxımdan  müstəqilliyi,  milliliyi  sözün  həqiqi  mənasında 

qavraya bilməmişik. Məhz bunun nəticəsidir ki, siyasi-hüquqi 

baxımdan  bizlər  özümüzü,  cəmi  iki  il  (1918-1920)  ömür 

---