MaiLİ İSTİqaməTLƏNMİŞ quyularin səMƏRƏLİ İSTİsmarini təMİn edən profiLLƏRİn və yeni texnoloji optimallaşdirma təDBİRLƏRİNİN
Yüklə 1,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Altıncı fəsildə bentonit nanosistemlər əsasinda qeyri-bircins
kollektor xüsusiyyətlərə malik laylarin neftveriminin artırılması texnologiyasının işlənməsi ilə əlaqədar məsələlər öz əksini tapmışdır. Tədqiqatlarda Qazax rayonu ərazisində montmorillonitlə zəngin olan (70–80 %) bentonit yatağının gilindən istifadə olunmuşdur. İlk öncə xammal bentonit gilinin tərkibinin analizi və alınmış nəticələrin təhlili aparılmışdır. Müasir cihazlar vasitəsilə aparılan analizlər nəticəsində xammal bentonitin tərkibində kristalların 80–130 nm ölçüdə olduğu müəyyən edilmişdir. Sonra bentonitin zənginləşdirilməsi prosesi həyata keçirilərək onun tərkibi iri kristallardan təmizlənmiş, bentonitin tərkibində olan kristalların ölçülərini 8-10 nm-ə qədər azaltmaq mümkün olmuşdur. Daha sonra su ilə xammal və zənginləşdirilmiş nanobentonitlərdən hazırlanmış suspenziyaların reoloji parametrləri və şişmə prosesləri müqaisəli şəkildə tədqiq olunmuşdur. Aparılan tədqiqatların nəticələrinə əsasən müəyyən edilmişdir ki, zənginləşdirildikdən sonra bentonit gilinin suspenziyasının reoloji parametrləri kəskin dəyişir, özlülüyü və sıxlığı xammal bentonit gilinin suspenziyasının özlülüyünə və sıxlığına nisbətən nəzərə çarpacaq dərəcədə artır, qeyri-Nyuton xassəsi güclənir və eyni sürət qradiyentində zənginləşdirilmiş bentonit gilinin suspenziyasının sürüşmə gərginliyi kifayət qədər yüksəlir. Müəyyən edilmişdir ki, xammal və zənginləşdirilmiş nanobentonit suspenziyalarının şişmə prosesi iki mərhələdə gedir, bir mərhələdən digərinə keçid isə sıçrayışla baş verir. Eyni zamanda 33 zənginləşdirilmiş nanobentonitin şişməsi xammal bentonitə nisbətən xeyli dərəcədə intensivləşir. Nanobentonitin bu xassələrindən istifadə edilərək qeyri-bircins layların neftverimini artırmaq üçün yeni texnologiya işlənmişdir. Təklif olunan texnologiya araqatı tətbiq etməklə layda nefti hasilat quyularının quyudibi zonasına sıxışdırmaq prinsipinə əsaslanır. Təklif olunan üsulu həyata keçirmək üçün araqatı kimi KMS polimerinin dizel-qələvi tullantısında (DQT) məhluluna zənginləşdirilmiş bentonit gili əlavə etməklə alınan tərkibdən istifadə edilir. DQT-nin əsas üstün cəhəti həm də çox yüksək çöküntü vermək qabi-liyyətinə malik olmasıdır. Zənginləşdirilmə nəticəsində bentonit gilinin hissəciklərinin ölçüləri xammal bentonit gilinin ölçülərinə nisbətən 10-13 dəfə azalır. Kiçik ölçülü bentonit gilindən hazırlanmış məhlulu asanlıqla qeyri-bircins layın daha dərin və daha kiçik keçiricilikli qatlarına yeritmək mümkün olur ki, bu da həm layda qaz ayrılmasını intensivləşdirir, həm də bərabər sıxışdırma zonası əmələ gətirərək nefti hasilat quyularına doğru sıxışdırmaq üçün əlverişli şərait yaradır. Beləliklə, alınan yeni tərkibin sıxışdırma qabiliyyətini öyrənmək məqsədilə xüsusi laboratoriya qurğusunda silsilə eksperimentlər aparılmışdır. Arakəsmə vasitəsilə müxtəlif keçiriciliyə və məsaməliliyə malik iki qatdan ibarət (kiçik və yüksək keçiricilikli) lay modeli yaradılmış, əvvəlcə su ilə, sonra isə təklif olunan tərkibdə araqatı tətbiq etməklə sıxışdırma prosesi həyata keçirilmişdir. Aparılan eksperimentlərin nəticələrinə əsasən müəyyən edilmişdir ki, su ilə sıxışdırmaya nisbətən araqatı tətbiq etməklə sıxışdırma zamanı neftvermə əmsalı kiçik və yüksək keçiricilikli laylarda müvafiq olaraq 4.3 və 6.0 % artır. Kiçik və yüfsək keçiricilikli layların məlumatlarının birgə emalı göstərmişdir ki, ümumi halda su ilə sıxışdırmaya nisbətən araqatı tətbiq etdikdə neftvermə əmsalı 6 % çoxalır. Yüklə 1,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|