Maks Plank. Kvant nazariyasi. Mikrodunyodagi inqilob
Yüklə 3,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mexanikaning differensial
tenglamalari termodinamikaning ikkinchi bosh qonini bilan hech bir umumiylikka ega emasligi tufayli, uni mexanika nuqtai nazaridan tassvur qilish uchun faqat boshlang„ich shartlar yuzasidan ayrim farazlarga yo„l berish orqaligina erishish mumkin ». Jismning harakati nafaqat unga berilgan kuch yordamida, balki uning boshlang„ich vaziyati va tezligiga ham bog„liq bo„ladi. Professional hujumchi tomonidan savatga uloqtirilgan basketbol to„pi havodalik chog„ida, uni oddiy odam itqitgandagi bilan bir xil fizik kuchlar ta‟siri ostida bo„ladi. Lekin uning savatga borib tushish-tushmasligi, buyuk basketbolchilar mukammal darajada egallagan va benuqson bajaradigan bilak-panja hatti-harakatlariga bog„liq bo„ladi. Aynan shu omil to„pning yo„nalishi va tezligining boshlang„ich parametrlarini belgilaydi. Issiqlikning molekulyar nazariyasida makroskopik bosim hamda energiya kabi makroskopik tushunchalar statik izoh bilan ifodalanadi – bu parametrlar aslida molekulalarning mexanik xossalarining o„tacha qiymatining mahsulidir. Idishga qamalgan gazning idish devorlariga beradigan bosimi, gaz molekulalarining idish devoriga kelib urilganda beradigan kuchining o„rtacha qiymatiga bog„liq bo„ladi. Ideal gazning harorati, molekulalarining o„rtacha kinetik energiyasiga proporsional bo„ladi. Boltsman entropiya tushunchasining statik izohini topishga muyassar bo„ldi. Muayyan holatdagi jismning entropiyasi S , sistemaning termodinamik ehtimolligi W ning logarifmiga proporsionaldir. Boltsmanning Venada joylashgan sag„anasidagi yodgorlik qabrtoshida quyidagi tenglama o„yib bitilgan: Bundagi proporsionallik koeffitsiyenti k – fanda Boltsman doimiysi deb ataladi. Issiqlikning molekulyar nazariyasiga ko‘ra, jismni tashkil qiluvchi molekulalar xaotik harakat qiladi. Barcha issiqlik hodisalarining asosi ayni shu xaotik harakat sanaladi. 36 Termodinamikaning ikkinchi bosh qonuning ta‟riflaridan biriga shunday yangraydi: berk sistemaning entropiyasi doim kattalashadi. Boltsmanning ehtimollik izohiga ko„ra, sistemaning maksimal entropiyaga intilishi, uning ehtimolligi eng katta bo„lgan qiymatga intilishini anglatadi. Buni oson tushunish uchun, sodda bir misolni ko„rib chiqamiz. Tasavvur qilamiz, bizda to„rtta shar va ikkita quti bor. Sharlarni 1 dan 4 gacha raqamlar bilan belgilaymiz. Qutilarni esa Yüklə 3,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|