O`ZBЕKISTОN RЕSPUBLIKASI ОLIY VA O`RTA MAХSUS TA’LIM VAZIRLIGI TERMIZ DAVLAT UNIVЕRSITЕTINING PEDAGOGIKA INSTITUTI MAKTABGACHA VA TEXNOLOGIK TA’LIM FAKULTETI. 70110201-TA’LIM TARBIYA NAZARIYASI VA METODIKASI (MAKTABGACHA TA’LIM) YO’NALISHI MAKTABGACHA TALIM METODIKASI KAFEDRASI Maktabgacha ta`limni boshqarishning ilmiy asoslari fanidan
Himoyaga tavsiya etaman
fakultet dekani
__________ dotsent Yormatov.F.J
____ ________
KURS ISHI
MAVZU: TA`LIM MUASSASINING FAOLIYATINI TASHKIL ETISH VA BOSHQARISH Magistr: 2-kurs 21-16” guruh magistri
Tojiyeva Dilfuza Ilmiy rahbar:
PhD. Berdiyeva Muhabbat Himoyaga tavsiya etildi.
Maktabgacha talim nazariyasi
kafedrasi mudiri: PhD.Berdiyeva M.M. __________
______ ____________
ТЕRMIZ-2022
MUNDARIJA:
KIRISH 3 1.2. Ta'lim muassasasining foaliyatini tashkil etish va boshqarish kontseptsiyasi 11 2.1.Talim muassasi zamonaviy rahbarining shaxsiy fazilatlari va boshqaruv usullari. 16
2.2. Hozirgi kunda Maktabgacha talim tashkilotlarida kadrlar mnejmenti faoliyatini amalga oshirish 23
3.1. Ta'lim muassasasini faoliyatini boshqarishning umumiy va xususiy tamoyillari. 27 3.2 Maktabgacha ta`limni boshqarishining prinsip va funktsiyasi. 31
3.2. Ta'lim muassasasini faoliyatini boshqarishning tamoyillari. 34 TAVSIYALAR 37 FOYDALINGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI. 38
ILOVALAR 40
KIRISH
Mavzuning dolzarbligi. Ozbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2020 yil Oliy Majlisga qilgan Murojaatnomasida ushbu fikrlarni bildirganlar - Eng katta boylik bu aql-zakovat va ilm, eng katta meros bu yaxshi tarbiya, eng katta qashshoqlik bu bilimsizlikdir shu sababli hammamiz uchun zamonaviy bilimlarni ozlashtirish, chinakam marifat va yuksak madaniyat egasi bolish uzluksiz hayotiy ehtiyojga aylanishi kerak 1 ushbu fikrlarda kelib chiqgan holda bugungi kunda yurtimizda ta`lim sohasiga katta e`tibor qaratilmoqda. Shu sababli hammamiz uchun zamonaviy bilimlarni ozlashtirish, chinakam marifat va yuksak madaniyat egasi bolish uzluksiz hayotiy ehtiyojga aylanishi kerak.
Ozbekiston Respublikasi Oliy talim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish Kontseptsiyasida Ozbekiston Respublikasida oliy talimni rivojlantirishning strategik maqsadlari, ustuvor yonalishlari, vazifalari, orta va uzoq muddatli istiqboldagi bosqichlarini belgilaydi hamda sohaga oid dasturlar va kompleks chora-tadbirlarni ishlab chiqish uchun asos boladi.
O`zbekiston Respublikasining Ta`lim to`grisida gi qonunda ta`lim sohalarini tartibga solish maqsadida qator qonunlar belgilanib qo`yilgan. Jumladan oliy ta`limda muassasalarida ta`lim tizimi jarayonilariga alohida urg`u berib o`tilgan2.
Mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish boyicha ustuvor vazifalarga standartlar darajasida oliy malumotli mutaxassislar tayyorlashga zarur shart-sharoitlar yaratish maqsadida Ozbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 20-apreldagi Oliy talim tizimini yanada rivojantirish chora-tadbirlari togrisidagi PQ-2909-son qarori qabul qilindi. Bugungi kunda oliy talimning oquv reja va dasturlarini yangi pedagogik texnologiyalar va oqitish usullarini keng joriy etish, magistratura ilmiy-talim jarayonini sifat jihatidan yangilash va zamonaviy tashkiliy shakllarini joriy etish asosida yanada takomillashtirish lozimligi korsatib otilgan. Respublikada oliy pedagogik bilim berish va kadrlar tayyorlash ishi yuksak talablar darajasida tashkil etilayotganligi jahon ommasiga malum va mashxur. Zero Respublikamizda sifatli oliy pedagogik talim berish uchun sharoitlar yaratilgan
Mamlakatimizda talim tizimiga davlat siyosati darajasida etibor qaratilmoqda. Yurtimizda Davlat talim standartlari, o`quv rejalari, fanning oquv dasturlari talim texnalogiyalari takomillashtirildi, darslik va qo`llanmalar yaratildi, professor o`qtuvchilarning salohiyati yuksaltirildi va bu ishlar davom ettirilmoqda. Ayniqsa ta`lim jarayonlarining industralashtirilishi va texnalogiyalashtirilishi O`zbekiston Respublikasida oliy ta`limning taraqqiy etgan mamlakatlar darajasida kamol topib borayotganligini ko`rsatadi. Jamiyat va fan madaniyatining rivojlanishi ta`lim va tarbiya ishlarining qay yo`sinda olib borilishiga bog`liqdir.
Ta'lim muassasasini boshqarish zamonaviy sharoitlar murakkab jarayon bo'lib, uning tarkibiy qismlari to'g'ri tanlov maqsad va vazifalar, talim-tarbiya ishlarining erishilgan darajasini organish va chuqur tahlil qilish, oqilona rejalashtirish tizimi, talabalar va pedagogik jamoalar faoliyatini tashkil etish, talim va tarbiya darajasini oshirishning maqbul usullarini tanlash, samarali nazorat qilish. Insonparvarlashtirish va demokratlashtirish, inson huquq va erkinliklarini himoya qilishning roli va ahamiyati ortib borayotgani, bozor munosabatlarining rivojlanishi, yangi ijtimoiy tuzilmalar va boshqaruv shakllarining shakllanishi tufayli talim muassasasini boshqarishning nazariy va amaliy muammolarini hal etish tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda. . Shu sababli, qo'l ostidagilarning faoliyatiga samarali ta'sir ko'rsatish uchun zamonaviy rahbar tashkilot va boshqaruv asoslarini chuqur tushunishi kerak. Ta'lim muassasasini zamonaviy boshqarishning ushbu mexanizmlari hali ham kam o'rganilgan bo'lsa-da, natijalar allaqachon mavjud ilmiy tadqiqot menejerning jamoa a'zolarining tashkilotning samarali ishiga qiziqishini shakllantirish uchun qulay shart-sharoitlarni yaratish qobiliyatini sezilarli darajada kengaytirishi mumkin. Tashkilot va boshqaruv masalalariga oid adabiyotlar tahlili, boshqaruv faoliyati tajribasini organish shuni korsatadiki, hozirgi vaqtda talim muassasasini boshqarishga, uning sifat va korsatkichlariga, jadal ozgarib borayotgan zamonaviy jamiyat talablariga yetarlicha etibor berilmayapti. rahbariga yuklaydi. Shunday qilib, tanlangan Talim muassasasini tashkil etish va boshqarish mavzusi dolzarbdir, chunki u pedagogik jamoani samarali boshqarishning asoslari va zamonaviy mexanizmlarini korib chiqadi hamda katta amaliy ahamiyatga ega bolib, u oz faoliyatini taminlash sharoitlarini yaxshilash imkoniyatlaridan kelib chiqadi. o'qituvchilarning pedagogik faoliyati, maktablar va ularning o'rnini bosuvchi rahbarlarning kasbiy mahoratini oshirish orqali ta'lim muassasasini boshqarish jarayoni samaradorligini oshirish. Mamlakatimizda talim tizimiga davlat siyosati darajasida etibor qaratilmoqda. O`zbekiston Respublikasida oliy ta`limning taraqqiy etgan mamlakatlar darajasida kamol topib borayotganligini ko`rsatadi. Jamiyat va fan madaniyatining rivojlanishi ta`lim va tarbiya ishlarining qay yo`sinda olib borilishiga bog`liqdir. Davlatning buyuk kelajagi, albatta yoshlarni chuqur bilimli va barkamol shaxs taqdiri bilan bogliqligini unutmagan holda ushbu muommoni mahoratli bilimli pedagoglar faoliyatiga tayanib yechish mumkunligini unutmasligimiz lozim. Bundan tashqari, ta'kidlanganidek, bu jarayon ikki tomonlama. Bir tomondan, ta'lim tashkilotini boshqarishda kengroq erkinlikni ta'minlash, byurokratik yukni olib tashlash, ortiqcha rasmiy nazoratdan xalos bo'lish va boshqalar nuqtai nazaridan o'zgarishlar hokimiyat tomonidan bo'lishi kerak. Boshqa tomondan, ta'lim tashkilotining boshqaruv tizimidagi o'zgarishlar ichkaridan bo'lishi kerak. Bu esa, bizningcha, talim muassasasi rahbari uchun eng muhim yoldir. Mijozlarga yo'naltirilganlik, strategik fikrlash, jarayonlarni optimallashtirish va zamonaviy boshqaruv texnologiyalaridan foydalanish ta'lim tashkilotlarini boshqarish sifatini va demak, umuman ta'lim sifatini sezilarli darajada oshirishi mumkin.
Ozbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M. Mirziyoyev 2017-2021 yillarda maktabgacha talim tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari togrisidagi qarorida; maktabgacha talim tashkilotlari tarmogini kengaytirish, malakali pedagog kadrlar bilan taminlash, bolalarni maktab talimiga tayyorlash darajasini tubdan yaxshilash, talim-tarbiya jarayoniga zamonaviy talim dasturlari va texnologiyalarini tadbiq etish, bolalarni har tomonlama intelektual, axloqiy, estetik, jismoniy rivojlantirish uchun shart-sharoitlar yaratish masalalariga alohida etibor qaratildi3. Bu qaror maktabgacha talim tizimini yanada takomillashuviga xizmat qiladi. Davlat maktabgacha talim tashkilotlarida faoliyat yuritayotgan pedagog kadrlarning aksariyati orta maxsus malumotga ega bolib, bu bolalarni maktab talimiga talab darajasida tayyorlash imkonini bermaydi. Bundan tashqari, maktabgacha talim sifati monitoringini yuritish tuzilmaviy va tashkiliy jihatdan nazarda tutilmaganligi sababli, maktabgacha talim tashkilotlaridagi talim jarayonining sifati va samaradorligini baholash zamon talablariga javob bermaydi. Xorijiy davlatlar ilgor tajribasining tahlili zamonaviy maktabgacha talim tashkilotlarida maktabgacha yoshdagi bolalarni rivojlantirish uchun sharoitlarni yaratishga yonaltirilganligi bilan tavsiflanib, bolaning ijobiy ijtimoiylashuvi imkoniyatlarini namoyon qilish, uning har tomonlama shaxsga oid manaviyaxloqiy va ongli rivojlanishi, maktabgacha yoshga oid tegishli faoliyat turlari asosida tashabbuskorligi va ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishga, muloqot doirasida katta yoshdagilar va tengdoshlari bilan hamkorlik qilish imkoniyatlarini ochishga qaratilgan.