“maktabgacha ta’lim metodikasi” kafedrasi “Maktabgacha ta`limni boshqarishning ilmiy asoslari”

O`ZBЕKISTОN RЕSPUBLIKASI ОLIY VA O`RTA MAХSUS TA’LIM
VAZIRLIGI
TERMIZ DAVLAT UNIVЕRSITЕTINING PEDAGOGIKA INSTITUTI MAKTABGACHA VA TEXNOLOGIK TA’LIM FAKULTETI.
70110201-TA’LIM TARBIYA NAZARIYASI VA METODIKASI (MAKTABGACHA TA’LIM) YO’NALISHI
“MAKTABGACHA TA’LIM METODIKASI” KAFEDRASI
“Maktabgacha ta`limni boshqarishning ilmiy asoslari” fanidan
Himoyaga tavsiya etaman
fakultet dekani
__________ dotsent Yormatov.F.J
“____” ________
KURS ISHI


MAVZU: “TA`LIM MUASSASINING FAOLIYATINI TASHKIL ETISH VA BOSHQARISH ”
Magistr: 2-kurs “21-16” guruh magistri
Tojiyeva Dilfuza
Ilmiy rahbar:
PhD. Berdiyeva Muhabbat
Himoyaga tavsiya etildi.
“Maktabgacha ta’lim nazariyasi”
kafedrasi mudiri: PhD.Berdiyeva M.M. __________
“______” ____________
ТЕRMIZ-2022

MUNDARIJA:

KIRISH 3
1.2. Ta'lim muassasasining foaliyatini tashkil etish va boshqarish kontseptsiyasi 11
2.1.Ta’lim muassasi zamonaviy rahbarining shaxsiy fazilatlari va boshqaruv usullari. 16
2.2. Hozirgi kunda Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida kadrlar mnejmenti faoliyatini amalga oshirish 23
3.1. Ta'lim muassasasini faoliyatini boshqarishning umumiy va xususiy tamoyillari. 27
3.2 Maktabgacha ta`limni boshqarishining prinsip va funktsiyasi. 31
3.2. Ta'lim muassasasini faoliyatini boshqarishning tamoyillari. 34
TAVSIYALAR 37
FOYDALINGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI. 38
ILOVALAR 40

KIRISH

Mavzuning dolzarbligi. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2020 yil Oliy Majlisga qilgan Murojaatnomasida ushbu fikrlarni bildirganlar - Eng katta boylik bu aql-zakovat va ilm, eng katta meros bu yaxshi tarbiya, eng katta qashshoqlik – bu bilimsizlikdir shu sababli hammamiz uchun zamonaviy bilimlarni o’zlashtirish, chinakam ma’rifat va yuksak madaniyat egasi bo’lish uzluksiz hayotiy ehtiyojga aylanishi kerak ”¹ ushbu fikrlarda kelib chiqgan holda bugungi kunda yurtimizda ta`lim sohasiga katta e`tibor qaratilmoqda. Shu sababli hammamiz uchun zamonaviy bilimlarni o’zlashtirish, chinakam ma’rifat va yuksak madaniyat egasi bo’lish uzluksiz hayotiy ehtiyojga aylanishi kerak.
O’zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish Kontseptsiyasida O’zbekiston Respublikasida oliy ta’limni rivojlantirishning strategik maqsadlari, ustuvor yo’nalishlari, vazifalari, o’rta va uzoq muddatli istiqboldagi bosqichlarini belgilaydi hamda sohaga oid dasturlar va kompleks chora-tadbirlarni ishlab chiqish uchun asos bo’ladi.
O`zbekiston Respublikasining “Ta`lim to`grisida” gi qonunda ta`lim sohalarini tartibga solish maqsadida qator qonunlar belgilanib qo`yilgan. Jumladan oliy ta`limda muassasalarida ta`lim tizimi jarayonilariga alohida urg`u berib o`tilgan<sup>2</sup>.
Mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish bo’yicha ustuvor vazifalarga standartlar darajasida oliy ma’lumotli mutaxassislar tayyorlashga zarur shart-sharoitlar yaratish maqsadida O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 20-apreldagi “Oliy ta’lim tizimini yanada rivojantirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PQ-2909-son qarori qabul qilindi. Bugungi kunda oliy ta’limning o’quv reja va dasturlarini yangi pedagogik texnologiyalar va o’qitish usullarini keng joriy etish, magistratura ilmiy-ta’lim jarayonini sifat jihatidan yangilash va zamonaviy tashkiliy shakllarini joriy etish asosida yanada takomillashtirish lozimligi ko’rsatib o’tilgan. Respublikada oliy pedagogik bilim berish va kadrlar tayyorlash ishi yuksak talablar darajasida tashkil etilayotganligi jahon ommasiga ma’lum va mashxur. Zero Respublikamizda sifatli oliy pedagogik ta’lim berish uchun sharoitlar yaratilgan
Mamlakatimizda ta’lim tizimiga davlat siyosati darajasida e’tibor qaratilmoqda. Yurtimizda Davlat ta’lim standartlari, o`quv rejalari, fanning o’quv dasturlari ta’lim texnalogiyalari takomillashtirildi, darslik va qo`llanmalar yaratildi, professor o`qtuvchilarning salohiyati yuksaltirildi va bu ishlar davom ettirilmoqda. Ayniqsa ta`lim jarayonlarining industralashtirilishi va texnalogiyalashtirilishi O`zbekiston Respublikasida oliy ta`limning taraqqiy etgan mamlakatlar darajasida kamol topib borayotganligini ko`rsatadi. Jamiyat va fan madaniyatining rivojlanishi ta`lim va tarbiya ishlarining qay yo`sinda olib borilishiga bog`liqdir.
Ta'lim muassasasini boshqarish zamonaviy sharoitlar murakkab jarayon bo'lib, uning tarkibiy qismlari to'g'ri tanlov maqsad va vazifalar, ta’lim-tarbiya ishlarining erishilgan darajasini o‘rganish va chuqur tahlil qilish, oqilona rejalashtirish tizimi, talabalar va pedagogik jamoalar faoliyatini tashkil etish, ta’lim va tarbiya darajasini oshirishning maqbul usullarini tanlash, samarali nazorat qilish. Insonparvarlashtirish va demokratlashtirish, inson huquq va erkinliklarini himoya qilishning roli va ahamiyati ortib borayotgani, bozor munosabatlarining rivojlanishi, yangi ijtimoiy tuzilmalar va boshqaruv shakllarining shakllanishi tufayli ta’lim muassasasini boshqarishning nazariy va amaliy muammolarini hal etish tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda. . Shu sababli, qo'l ostidagilarning faoliyatiga samarali ta'sir ko'rsatish uchun zamonaviy rahbar tashkilot va boshqaruv asoslarini chuqur tushunishi kerak. Ta'lim muassasasini zamonaviy boshqarishning ushbu mexanizmlari hali ham kam o'rganilgan bo'lsa-da, natijalar allaqachon mavjud ilmiy tadqiqot menejerning jamoa a'zolarining tashkilotning samarali ishiga qiziqishini shakllantirish uchun qulay shart-sharoitlarni yaratish qobiliyatini sezilarli darajada kengaytirishi mumkin. Tashkilot va boshqaruv masalalariga oid adabiyotlar tahlili, boshqaruv faoliyati tajribasini o‘rganish shuni ko‘rsatadiki, hozirgi vaqtda ta’lim muassasasini boshqarishga, uning sifat va ko‘rsatkichlariga, jadal o‘zgarib borayotgan zamonaviy jamiyat talablariga yetarlicha e’tibor berilmayapti. rahbariga yuklaydi. Shunday qilib, tanlangan “Ta’lim muassasasini tashkil etish va boshqarish” mavzusi dolzarbdir, chunki u pedagogik jamoani samarali boshqarishning asoslari va zamonaviy mexanizmlarini ko‘rib chiqadi hamda katta amaliy ahamiyatga ega bo‘lib, u o‘z faoliyatini ta’minlash sharoitlarini yaxshilash imkoniyatlaridan kelib chiqadi. o'qituvchilarning pedagogik faoliyati, maktablar va ularning o'rnini bosuvchi rahbarlarning kasbiy mahoratini oshirish orqali ta'lim muassasasini boshqarish jarayoni samaradorligini oshirish. Mamlakatimizda ta’lim tizimiga davlat siyosati darajasida e’tibor qaratilmoqda. O`zbekiston Respublikasida oliy ta`limning taraqqiy etgan mamlakatlar darajasida kamol topib borayotganligini ko`rsatadi. Jamiyat va fan madaniyatining rivojlanishi ta`lim va tarbiya ishlarining qay yo`sinda olib borilishiga bog`liqdir. Davlatning buyuk kelajagi, albatta yoshlarni chuqur bilimli va barkamol shaxs taqdiri bilan bog’liqligini unutmagan holda ushbu muommoni mahoratli bilimli pedagoglar faoliyatiga tayanib yechish mumkunligini unutmasligimiz lozim. Bundan tashqari, ta'kidlanganidek, bu jarayon ikki tomonlama. Bir tomondan, ta'lim tashkilotini boshqarishda kengroq erkinlikni ta'minlash, byurokratik yukni olib tashlash, ortiqcha rasmiy nazoratdan xalos bo'lish va boshqalar nuqtai nazaridan o'zgarishlar hokimiyat tomonidan bo'lishi kerak. Boshqa tomondan, ta'lim tashkilotining boshqaruv tizimidagi o'zgarishlar ichkaridan bo'lishi kerak. Bu esa, bizningcha, ta’lim muassasasi rahbari uchun eng muhim yo‘ldir. Mijozlarga yo'naltirilganlik, strategik fikrlash, jarayonlarni optimallashtirish va zamonaviy boshqaruv texnologiyalaridan foydalanish ta'lim tashkilotlarini boshqarish sifatini va demak, umuman ta'lim sifatini sezilarli darajada oshirishi mumkin.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M. Mirziyoyev 2017-2021
yillarda maktabgacha ta’lim tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari
to‘g‘risidagi qarorida; maktabgacha ta’lim tashkilotlari tarmog‘ini kengaytirish,
malakali pedagog kadrlar bilan ta’minlash, bolalarni maktab ta’limiga
tayyorlash darajasini tubdan yaxshilash, ta’lim-tarbiya jarayoniga zamonaviy
ta’lim dasturlari va texnologiyalarini tadbiq etish, bolalarni har tomonlama
intelektual, axloqiy, estetik, jismoniy rivojlantirish uchun shart-sharoitlar
yaratish masalalariga alohida e’tibor qaratildi³. Bu qaror maktabgacha ta’lim
tizimini yanada takomillashuviga xizmat qiladi. Davlat maktabgacha ta’lim
tashkilotlarida faoliyat yuritayotgan pedagog kadrlarning aksariyati o‘rta maxsus
ma’lumotga ega bo‘lib, bu bolalarni maktab ta’limiga talab darajasida tayyorlash
imkonini bermaydi. Bundan tashqari, maktabgacha ta’lim sifati monitoringini
yuritish tuzilmaviy va tashkiliy jihatdan nazarda tutilmaganligi sababli,
maktabgacha ta’lim tashkilotlaridagi ta’lim jarayonining sifati va
samaradorligini baholash zamon talablariga javob bermaydi. Xorijiy davlatlar
ilg‘or tajribasining tahlili zamonaviy maktabgacha ta’lim tashkilotlarida
maktabgacha yoshdagi bolalarni rivojlantirish uchun sharoitlarni yaratishga
yo‘naltirilganligi bilan tavsiflanib, bolaning ijobiy ijtimoiylashuvi
imkoniyatlarini namoyon qilish, uning har tomonlama shaxsga oid ma’naviyaxloqiy va ongli rivojlanishi, maktabgacha yoshga oid tegishli faoliyat turlari
asosida tashabbuskorligi va ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishga, muloqot
doirasida katta yoshdagilar va tengdoshlari bilan hamkorlik qilish imkoniyatlarini ochishga qaratilgan.