Maktabgacha ta’limda pedagogik jarayonlarni loyihalashtirish fanidan O’quv-uslubiy majmua

Bolalarda dizayn ko'nikmalarini rivojlantirish.
Dizayn qobiliyatlari har qanday ijtimoiy tashkilotning (shaxs, jamoa, faoliyat) asosiy boshqaruv tizimlarining o'zaro ta'sirida namoyon bo'ladi. Dizaynning asosiy vazifasi dasturni belgilash, keyingi maqsadli harakatlar uchun vositalarni tanlashdir. Dizayn texnologiyasini maktabgacha ta'lim amaliyotiga tatbiq etish maktabgacha yoshdagi tarbiyalanuvchining madaniy o'zini o'zi rivojlantirishning dolzarb muammosiga e'tibor qaratish, dizayn shakillari bilan tanishishdan boshlanadi. Loyihalash jarayoni uch bosqichdan iborat: loyihani ishlab chiqish, ularni amalga oshirish, natijalarni tahlil qilish.
2-asosiy savol bo’yicha darsning maqsadi: pedagogik faoliyatda, pedagogik faoliyatni loyihalashning ahamiyati, tarbiyalanuvchini har tomonlama rivojlanishida loyihalashning ahamiyati yuzasidan ma’lumotlar berish.
2-asosiy savolning bayoni:
Baxt ko'p qirrali, lekin rang tuyg'usi, yaratish istagi, go'zallik yaratish istagi yo'qolsa, insonning baxtli bo'lish mumkin emas. Maktabgacha yoshdagi bolalik- ezgulik va go'zallik daraxtini yetishtirish uchun unumdor davr. Bolalar ishtiyoq bilan kuylaydi va raqsga tushadi, haykaltaroshlikni amalga oshiradi va rasm chizadi, musiqa va ertaklarni ijod qiladi. Xalq hunarmandchiligi bilan shug‘ullanadi. Ijodkorlik bolaga atrofdagi dunyodagi go'zallik va yaxshilikni ko'rishni o'rganishga yordam beradi, bolaning hayotini yanada boy, to'liq, quvonchli qiladi. Ammo maktabgacha yoshdagi bolalarga mehr-oqibat, sabr-toqat, boshqalarga yordam berish istagini qanday o'rgatish kerak? Qanday qilib unga ota-bobolarining intellektual boyligini etkazish kerak? Bu qobiliyatni – farzandingiz bilan bir tilda – san’at tilida gaplasha olish qobiliyatini qanday yo‘qotmaslik kerak? Taniqli psixolog L.S. Vygotskiy shunday degan edi: “Ijod faqat buyuk ijod qilgan daholarga xos emas san'at asarlari. Ijod, inson tasavvur qilgan, birlashtirgan, yangi narsalarni yaratgan joyda mavjud bo'ladi”. L.S.Vigotskiyning ushbu fikrlariga asoslanib, Bolalar dizayni katta salohiyat va rivojlanish uchun katta imkoniyatlarni taqdim etadi ijodkorlik, fantaziya va tasavvur. Bolalar dizayni bolaning shaxsini, uning individualligini ochib berishga, uning ijodiy salohiyatini rivojlantirishga qaratilgan, erkin, kattalar tomonidan bosimsiz, bolaning o'zini namoyon qilishi, o'zini o'zi rivojlantirishi, hamkorlik qilishi va birgalikda ijod qilishi, faqat insonparvarlik usullari va texnikasi, taqiqlarsiz va kategorik murojaatlarsizjarayon. Dizayn san'atining dastlabki qadamlari shunchalik soddaki, ular boladan ko'p kuch talab qilmaydi. U atrof olamini kashf etishdan zavqlanadi. Asta-sekin tajriba shakillanadi, ko'nikma shakllanadi va u katta, murakkab ishni o'zi osonlikcha yakunlaydi. Bundan tashqari, bugungi kunda rivojlangan shaxsda har qachongidan ham ko'proq uyg'unlikni shakllantirishga ehtiyoj bor . O'rganadigan, himoya qiladigan va rivojlanadigan shaxsiyat ma'naviy meros bizning xalqimizga xosdir. Bularning barchasi doimiy ahamiyatga ega: go'zallikni ko'rgan va qadrlashni bilgan odam uni saqlaydi va uni kelgusi avlodga qoldiradi. Bunday odamlar axloqsiz harakatlarga qodir bo‘lmaydi. Shuning uchun bizda bolalar bog'chasi Dizayn mashg‘ulotlari - katta yoshdagi maktabgacha yoshdagi bolalarning kutdalik faoliyatida shunchalik dolzarbdir. Bu ta’lim texnologiyasi xorijiy tajribalar acocida bizga kirib kelmoqda. Maktabgacha yoshdagi bolalarni dizayn bilan tanishish orqali bolalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish muammosi ustida ishlamoqda. Rossiya federatsiyasi maktabgacha ta’lim sohasining bir qator tajribali pedagogari amaldagi dasturlardan foydalanib, dizayn mashg‘lotlarining noan'anaviy usullar va texnologiyalarini yaratmoqdalar.Pedagoglardan I. Lykova "Rangli palmalar", "Manbalar", Davydova G.N, Panteleeva G, I. Lykova tomonidan qo'llanmalar tayyorlangan va "Rangli dunyo" amaliy jurnalida yoritildi.
Dizayn faoliyati bilan tanishish bo'yicha ishda yangi yondashuvlarni ochiladi. Ular bolaning rivojlanishini kuchaytirishga qaratilgan. Maktabgacha yoshdagi bolalarni loyihalash faoliyati bilan tanishtirishning dastlabki jarayonini qurishga yaxshi hissiy asosdir yaxshi. Hayratlanish, hayrat, san'at bilan tanishishdan zavq olish bolalarda uyg'otilishi kerak bo'lgan tuyg'ulardir. Bolalar bilan ishlashda dizayn faoliyati qo'ygan asosiy maqsad - bolalarni voqelikni kuzatishga jalb qilish, eng muhimini rivojlantirish badiiy ijodkorlik ko'nikmalar, dunyoni rassomning ko'zlari bilan ko'rish, kuzatuvchanlik va e'tiborni shakllantirish, fikrlash erkinligini ta'minlash. Badiiy vositalar- uning dunyoqarashini boyitadi.Dizayn loyihasi davomida muzeylarga tashrif uyushtiriladi, bolalar taqdim etilgan eksponatlar bilan tanishadi, dalalarga, bog'ga, shaharga sayohatlar tashkil etiladi teatrga, ko'rgazmalarga tashrif buyuradilar, tevarak atrofdagi dunyoni kuzatadi. Natijada bola uning barcha rang-barangligini kashf etadi, bu kashfiyotdan quvonch, zavq oladi va o'z imkoniyatlarini amalga oshiradi. Uning qarashlari timsoli paydo bo‘ladi.
Dizayn - bu maxsus faoliyat turdagi turli xil ijod turlarini birlashtirgan badiiy faoliyat bo‘lib, chizish, modellashtirish, qo'llash, dizayn, badiiy ish kabilarni o‘z ichiga oladi. Bolalikda badiiy g'oyalar barqaror bo'lib, bola har qanday "rassom", "haykaltarosh", "dizayner" rolini o'z zimmasiga olishi mumkin. Bu jarayonda ulardagi material tanlash ko‘nikmasi rag'batlantiriladi, kayfiyatni ko‘tarishga, atrofdagi dunyoga hissiy munosabat shakllantiriladi. Maktabgacha yoshdagi bolalarni ko‘rish uchun mashhur va sevimli qahramonlar taklif etiladi. Bolalar rassomlar, haykaltaroshlar hayoti va ijodi bilan tanishadilar, suhbatlar o'tkaziladi. Loyiha doirasida musiqiy va she'riy obrazlardan foydalanadilar. Atamalar, tushunchalar va psixologik yengillik sifatida bolalar o'zlashtirilganligini tekshirish uchun sinovchi o'yinlarni o'tkaziladi. "Yosh dizayner", "Kostyumni bezash", "Interyer haqida o'ylash", "Buyumlarni almashtirish", "Quvnoq rang", "San'at" Salon" va boshqalar. Maktabgacha yoshdagi bolalarni dizaynda qo'llaniladigan turli xil yangi usullar va texnologiyalar bilan tanishtirib boriladi.: "Scrapebooking", "Remake", "Decoupage", "Sandography".
Bolalar bilan dizay joyihasini amalga oshirishda kiyimni modellashtirish o'rgatiladi, shu bilan birga estetik did, badiiy dunyoqarash, kiyim dizaynini tushunish, ijodiy jarayon, kiyim modellarini yaratish bo'yicha bilim va ko'nikmalarni hosil qilinadi. Bolalar kostyum dizayni; qonuniyatlari haqida nazariy asoslar bilan tanishadilar va kostyumlar haqida vizual idrok shakllanadi. Joyiha orqali arxitektura-badiiy dizayn va ob'ektlarni tartibga solish-bezaklar bilan modellashtirish bilan tanishtiriladi.Faoliyat davomida bolalarni tushuntirish, mulohaza yuritish, solishtirish, to'liq javob berishga o'rgatiladi. Bolalar loyihani amalga oshirishda nima qilganini, qanday qilganini va natijada nima bo'lganini aytib berishdan xursand bo‘ladilar.
Atrofimizdagi narsalar dunyosi juda xilma-xildir. Bizga uzoq vaqt xizmat qiladigan narsalar bor va keraksiz bo'lib qolganlar ham bor. Ular chiqindilar yoki tashlandiq materiallar deb ataladi. Bular turli xil plastik butilkalar, qopqoqlar, tiqinlar, qutilar shokoladli tuxum, yogurt idishlari, tugmalar, bontiklar, simlar va yana ko'p narsalar, biz kattalar ko'pincha ularni imkon qadar tezroq olib tashlashga va axlat qutisiga tashlashga harakat qilamiz. Ammo, agar siz ularda g'ayrioddiy narsalarni ko'rishga harakat qilsangiz, hatto keraksiz narsalar ham ikkinchi hayotga ega bo'ladi. Siz shunchaki orzu qilishingiz, tasavvuri qilishingiz, buni bolalarimizga o'rgatishingiz kerak. Tabiiy materialning xilma-xilligi (konuslar, boshoqlar, shoxlar, urug'lar, o'tlar va boshqalar) va ishlov berish qulayligi uni maktabgacha yoshdagi bolalar bilan ishlashda keng qo'llash imkonini beradi. Bolalar ijodini kuzatib, bolaning o'z "boyligiga" (toshlar, mato parchalari, tugmalar va boshqalar) qanchalik ahamiyat berishini ko'rish mumkin. Bizning fikrimizcha, bu keraksiz narsalar - axlat, axlat, lekin bolalar qo'lida ular haqiqiy "zargarlik" buyumiga aylanadi - munchoq uzoqdan kelgan marvariddir. Moviy dengiz, yamoq - malika libosi, o'rash - tropik kelebek. Aynan mana shu g'ayrioddiy narsalarni ko'rish qobiliyatidan biz bolalar dizayn mashg‘ularida foydalanamiz. Bog'da go'zallik burchagini bolalar tomonidan mustaqil ravishda yoki tarbiyachilar yoki ota-onalar bilan birgalikda yaratish mumkin.Bolalar tomonidan yaratilgan hunarmandchilik ishlarini, bolalar asarlarining doimiy ko'rgazmasi tashkil etish yoki ijodiy burchaklar namoish etish mumkin. Bolalarni san’at asarlari bilan tanishtirish maqsadida rasmlar reproduktsiyalari, san'at haqidagi kitoblar mavjud ham namoish etiladi.
Loyiha davomida bolalarni turli tadbirlar, ularning xususiyatlari va tarixi bilan tanishtirib boriladi. Tarbiyachilar, bolalar va ota-onalar qomitasi bilan hamkorlikda bolalarning ijod dunyosi bilan tanishtiriladi. Ota-onalarning o'z farzandlarini tarbiyalash masalalarida pedagogik tayyorgarligini oshirishga imkon beradi. Oila va maktabgacha ta’lim tashkiloti o'rtasidagi hamkorlik shakllarini kengaytirishga yordam beradi. Buning uchun tarbiyachilar muntazam ota-onalar bilan "Master klasslar", "Ota-onalar-dizayner" o'tkaziladi, ular "Teatr niqobi" loyihalarida ishtirok etadilar. Materialdan kostyumlar yasagan katta muvaffaqiyat “Bu dunyo naqadar go‘zal” taqdimoti, turli materiallardan tayyorlangan qo‘l san’atlari buyumlari, kompozitsiyalar, bolalar va ota-onalar ishtirokida turli tadbirlarni o‘tkazish tavsiya etiladi. Maktabgacha ta’lim tashkilotidagi bu kabi tadbirlarga oliy ta’lim amaliyotshilarini ham jalb etish mimkin.Talabalar ham bu jarayonda ishtirok etib, yordam berishlari mumkin. Talabalar amalyot o‘tash davrida bu kabi yangi texnologiyalarni o'zlashtirishda qiziqishadi. Ular bo'sh vaqtlarida guruhga kelib o‘z xohishlari bilan tarbiyachilarga yordam berishlari mumkin.
Loyiha doirasida ota-onalar turli xil materiallarni tayyorlaydilar. Kiritilgan ijodiy loyihalarni maktabgacha ta’lim hududida o'tkazish mumkin. Loyiha doirasida qatnshgan ota-onalar bolalar bilan dalalarda va parkga boradilar. U yerda tabiiy hodisalarni bolalar bilan birga tomosha qiladilar. Bolalar u yerdan olingan bilim va ko'nikmalarni uyda ob'ektlar tasvirida mustahkamlaydi. Ota-onalar bola bilan “qiyin” texnikalarni ishlab chiqishadi.Ota-onalar yordami natijaga erishish garovidir. Ijodiy faoliyat jarayonida kichkina usta ko'plab kashfiyotlar qiladi, shaxsiy yutuqlarga erishadi. Ob'ektiv ravishda u mutlaqo yangi, noma'lum narsalarni yaratmasa ham, uning ishining natijasi sub'ektivdir, chunki bu jarayonning o'zi bola uchun uning ustuvorligi yotadi. Natija birinchi va juda muhim qadamdir .O'z qo'llari bilan mahsulotlar yaratish universal ta'lim vositasi bo'lib, bir tomonlama intellektual faoliyatni muvozanatlashtira oladi. Murg‘ak insonni har tomonlama rivojlantiradi.
Dizayn faoliyatidagi mashg'ulotlar bolalarning ongiga, irodasiga, his-tuyg'ulariga ta'sir qilish, ularni ijodiy o'zini namoyon qilishga undash uchun mo'ljallangan. Ular psixologik muammoni ham hal qilishga yordam beradi. Bolalar hissiy qulaylik holatiga ega bo'lsin, bolalik quvonchini his etsin.Bu mavzu bugungi kunda dolzarbdir, shuning uchun maktabgacha ta’limda bolalar bilan ishlashimiz shiori - his qilish, o'rganish, yaratishdir.