Maktabgacha yoshdagi bolalarning estetik tarbiyasi

SO’NGI ILMIY TADQIQOTLAR NAZARIYASI 6-SON 
RESPUBLIKA ILMIY-USLUBIY JURNALI 13.01.2023 
167 
kishining go‘zallikni idrok etishdan quvonishi uning boshqa kishilarga 
yaxshilik qilganidan xursand bo‘lishiga o‘xshab ketadi. 
Aksincha, go‘zallikni ko‘ra bilmaslik, undan zavqlana olmaslik yomon 
ishlarni qilishga olib keladi. Tarbiyaning bu turi mehnat tarbiyasi bilan 
ham bog‘liq. Mehnat faoliyati bolalarni quvontiradi, ular biror-bir foydali 
ishni bajarayotib, o‘zlarining imkoniyatlari o‘sib borayotganligini sezadilar. 
Estetik va jismoniy tarbiya o'rtasida o‘zaro boglanish bor. Kishining 
mustahkam sog‘lig‘i, jismoniy kamolotisiz uning go‘zalligini tasavvur etib 
bo‘lmaydi. Uning chiroyli gavda tuzilishi, musiqa ostida chiroyli harakatlar 
qilishi shular jumlasiga kiradi. 
Bolalarning estetik rivojlanishi ularning kundalik hayoti bilan 
chambarchas bog‘liq. Ilk yoshdagi bolalarni nazarda tutganda ham 
ularning estetik tarbiyasi to‘g‘risida emas, balki ularning hissiy va sensor 
rivojlanishi to‘g‘risida o‘ylash kerak. Bola yaltiroq bo‘yoqdan xursand 
bo‘ladi, bir maromdagi tovush va harakatlardan huzur qiladi. Bola 
hayotining birinchi yilida uning sensor-hissiy qabul qiluvchanligi 
takomillashib boradi. Bunda kattalarning ta’siri alohida o‘rinni egallaydi. 
Kattalarning ochiq yuz bilan so‘zlashuvlari bolaga buyumlarning 
xususiyatlariga ijobiy munosabatda bo'lishlariga yordam beradi. Va 
aksincha, 
kattalarning 
ogohlantiruvchi 
ovozi, 
ularning 
yuzidagi 
xursandchilik alomati yoki xo‘mrayib qarashlari, jerkib berishlari va 
hokazolar bolalarda shu buyumga yoki uning sifatiga salbiy munosabatni 
shakllantiradi. 
Bola hayotining ikkinchi yilida uning idroki sekin-asta takomillashib 
boradi. Bola endi faqat borliq xususiyatlarini emas, shu bilan birga san’at 
asarlaridagi ayrim estetik ifoda vositalarini idrok eta boshlaydi. Bu 
yoshdagi bolalarda musiqaning quvnoq va g‘amginligiga ularning qattiq va 
sokin ohangiga, ohista va tezligiga javob ta’siri paydo bo‘ladi. 
O’rta guruh bolalarida go‘zallikni idrok etish jarayoni aniq ifodalangan, 
ta’sirli, faol tusda bo‘ladi. Bu, ayniqsa, qo‘g‘irchoq teatri, kino, multfilm, 
teatrlarni tomosha qilganlarida namoyon bo’ladi. Bu yoshdan boshlab 
bolalar tanish bo‘lgan san’at asarlarini yangi asarlar bilan solishtiradilar va 
ba’zi bir xulosalar chiqaradilar. 

---