Maliyyə hesabatı

Maliyyə hesabatından istifadə edənlər

Mühasibat informasiyaları maliyyə hesabatlarını istifadə edən hüquqi və fiziki şəxslər üçün nəzərdə tutulmuşdir. Hüquqi və fiziki şəxlər təşkilatın fəaliyyətinin nəticələrinə birbaşa, yaxud dolayı yolla təsir edirlər.

Maliyyə hesabatından istifadə edənləri iki böyük qrupa bölmək olar: kənar və daxili istifadəçilər.



Nəzarət edənlər

Təşkilatın rəhbəri; Təşkilatın bölmələri; Təşkilatın əmlakının mülkiyyətçiləri; Təşkilatın işçi heyəti, təsisçilər, səhmdarlar və təsərrüfat cəmiyyətlərinin iştirakçıları
Mühasibat informasiyalarının istifadəçilərinin tərkibi aşağıdakı şəkildə verilmişdir (şəkil 1.1).




Vergi xidməti; Statistika orqanları; Hüquq-mühafizə orqanları;
Auditor firmaları; Digər nəzarətedici orqanlar
Şəkil 1.1. Mühasibat informasiyalarının istifadəçiləri

Mühasibat uçotunun mövcud konsepsiyası göstərir ki, müəssisənin uçot informasiyalarında marağı olan istifadəçilərin əsas qrupları mühasibat uçotunda formalaşan aşağıdakı informasiyalara daha çox meyil göstərirlər (cədvəl 1.1.).

Cədvəl 1.1

İstifadəçi qrupları və onları maraqlandıran informasiyalar haqqında məlumat

İstifadəçilər	İnformasiyalar
İnvestorlar və onların nümayəndələri	Risklər və investisiyaların gəlirliliyi İnvestisiyalara sərəncam verilməsi imkanları və məqsədəuyğunluğu Təşkilatın dividend ödəmək bacarığı
İşçilər və onların nümayəndələri	İşverənlərin stabilliyi və mənfəətliliyi Təşkilatın əmək ödənişinə zəmanət vermək və iş yerlərini saxlaya bilmək bacarığı
Malsatanlar və podratçılar	Çatası məbləğlərin vaxtında ödənilməsi
Malalanlar və sifarişçilər	Fəaliyyətin davam etdirilməsi haqqında informasiyalar
Hakimiyyət orqanları	Müəssisənin fəaliyyəti haqqında informasiyalar

Təşkilatın rəhbərliyi mühasibat informasiyalarının başlıca istifadəçiləri hesab olunur. Təşkilatın rəhbəri onun fəaliyyətinin praktik olaraq bütün tərəflərini əhatə edən qərarlar qəbul edir. Ümumiyyətlə, rəhbərlik üçün istə- nilən mühasibat informasiyası faydalı sayılır. Mühasibat hesabatı, xüsusən də mühasibat balansı və mənfəət və zərərlər haqqında hesabat daha çox maraq doğurur. Belə ki, əsas hesabat formalarında nəinki ötən dövrün, həm də əvvəlki hesabat dövrlərinin məlumatları verilir. Hesabatla tanışlıq əsas göstəricilərdəki dəyişiklikləri təhlil etməyə imkan yaradır. Məsələn, təşki- latın rəhbərliyini maraqlandırır: bank hesablaşma hesablarında, kredit hesablarında və təşkilatın kassasında olan pul vəsaitlərinin məbləği; təşki- latın götürdüyü mənfəətin məbləği; debitor borclarının dəyişilməsinin dina- mikası; işçilərə olan borclar haqqında məlumatlar və i.a. Təşkilatın rəhbər- liyi idarəetmə və inzibatı fəaliyyətlərində təkcə təşkilatın maliyyə vəziyyəti haqqında hesabat məlumatlarından deyil, həmçinin istehsal prosesinin vəziyyəti haqqında məlumatlardan da istifadə edir. Başqa sözlə, istifadə- çilərin həmin qrupu üçün təkcə mühasibat uçotunun deyil, həm də operativ və vergi uçotunun məlumatları da əhəmiyyət kəsb edir.

Təşkilatın maliyyə təhlili ilə məşğul olan bölmələri özlərinin işində adətən mühasibat hesabatının məlumatlarından istifadə edirlər. İstifadəçi- lərin həmin kateqoriyası üçün məlumatların tərkibi təhlilin məqsəd və

vəzifələrindən asılıdır. Məsələn, strateji idarəetmə məqsədləri üçün aparılan təhlil üçün təkcə son iki ilin deyil, həmçinin ardıcıl bir neçə ilin məlumatları da tələb oluna bilər.