Mamleketlik universiteti jumanov m. A

Jaqtihqti suyetugm osimlikler 
- jaqtiliq jetkilikli 
bolganda gana normal 6siwi, rawajlaniwi mumkin. Bular sayaga 
shidamsiz boladi. Bul toparga dala, shol zonalan osimlikleri, 
otlaqlarda osiwshi jiltirbas, salma boyi ham togaylardin birinshi 
yarusrn payda etiwshi biyik boyli terekler, qirgaq ham suw otlan, 
ashiq jerlerdegi kopshilik madeniy osimlikler kiredi. Kop jilliq 
shop osimliklerinin efemeroid tipindegi tirishilik formalarida 
kiredi.
2. Sayam suyetugm osimlikler 
yamasa sayada osiwshiler- 
jaqtiliq kushsiz tiisetugin jerlerde osedi. Olar kiishli jaqtihqti 
jaqtirmaydi. Bularga osimlik qaplammm tomengi yaruslarmda 
osiwshi turler, moxlar, paporotnikler, taw lalasi misal boladi. 
Onnan tisqari kopshilik xana ham osimlik toparmm tomengi 
yarusmdagi osimliklerde kiredi. Jaqtihqti suyetugm ham sayani 
suyetugm osimliklerdi sahstirip qaraganda olardin anatomiya, 
morfologiya, fiziologiyasmda sezilerli' panq barligm koriw 
mumkin (1-keste).
3. Fakultativ geliofitler 
- jaqsi jaqtiliq tusip turganda 
jasaydi, biraq sayagada shidamli boladi. Bul toparga tiykarman 
togay osimlikleri kiredi. Bul 
3-ekologiyaliq topar amq bir 
shegaraga iye emes, sebebi olardin arasinda bir-birine otetugm 
formalan bar.
Fotoperiodizm. 
Turli geografiyaliq zonalarda jaqtiliq, 
kiinnin uzmligi tiirli she yamasa aytiw miimkin kiin menen tiinnin 
almasiw xarakteri bir qiyli emes, biraq igal ham suwiq klimath 
zonalarda jaz aylari kiinnin uzayiwi ham qisqariwma iykemlesiwi 
kelip shigadi.
6simliklerdin kiinnin uzm yamasa qisqaligma qatnasi 
fotoperiodizm delinedi. Basqasha aytqanda, osimlikler generativ 
rawajlaniwinm, yagniy giillewinin jaqtilandirganliq miiddetine 
baylanisligi fotoperiodizm delinedi. Bul 1920-jilda Amerikali 
ilimpazlar V.Gamer ham Aplard tarepinen ashilgan. Olardin 
baqlawi boymsha temeki osimligi teplicada baharde ham guzde 
gtillegen, biraq ashiq jayda gullemegen. bugan sebep kunnin 
uzmligi. Teplicada ktindi jasalma qisqartiw joli menen temeki 
osimligi giillegen. Baqlawlardm korsetiwinshe, osimlikler belgili
74

---

diirejede jaqtiliq ham qurgaqhq fazalarm otkizgennen keyin 
«i'lllew ham tuqim baylawga otedi.
1-keste