Mamleketlik universiteti jumanov m. A
Yüklə 3,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Jaylaw regiom
- Taw regioninm
- 3. Adir regiom
|
Vertikal zonalar.
Jer - tirishilik ortahgmda amq ham birden korinedi. yagmy tawli rayonlarda osimlik ham haywanlardm ekologiyahq boliniwde juzege keletugm nizamlar temperaturanm liirli aymaqlarda ozgeriwi sebepli amelge asadi. Tegislikten balentlikke, taw tarepke koteriliw menen aymaqlardm almasiwi ham bul almasiw ekvatordan polyuslarga qarap kenisliklerde /onalardm ozgeriwine ham osimliklerdin bolistiriliwine tuwra keledi. Biocenozlardm vertikal bolistiriliwi suw ortahgmda ushirasatugm organizmler ushm da say. Atap aytqanda, Orta Aziyada turli suw hawizlerinde ushirasatugm suw otlardi aymaqlar boymsha bolistiriwde tiykargi ekologiyahq faktor — temperatura bolip, onm qatannda: suwdin timqhgi, duzlar mugdan, suwdm agiw tezligi ham gazler rejimi, shuqirhgi siyaqli faktorlar da ozine say ahmiyetke iye. Orta Aziya suw hawizleri ham olarda ushirasatugm xarakterli suw otlar turleri akademik A.M. Muzaffarov tarepinen aymaqlar boymsha amqlangan, yagniy: 1. Jaylaw regiom: biyikligi teniz qaddinen 2700-5000 m joqan. Darya ham kishi daryalarda suwdm temperaturasi 1-3 C, timqhgi 3-4 sm, agiw tezligi 25-100 sm/s, bulaqlardan shigip atirgan jerlerinde suwdm temperaturasi 5-10°C, kol suwinan payda bolgan daryadarda 5-16 C, suwdm timqhgi 20-100 sm, agiw tezligi 1,5-2 m/s. Suwdagi duzlardin mugdan 1 litrde 40 60 mg, daryalardm tomengi bolimlerinde 1 litr suwda 60-220 mg ga ten. Jaylaw regionlanndagi suw hawizleri ushm Hydrurus foetidus, Leptochaete rivularis, Oncobyrsa rivularis, Ceratoneis arcus, Diatoma hiemale siyaqli tCirli sistematikaliq toparlarga say suw otlan turleri xarakterli. 2. Taw regioninm biyikligi 1200-2700 m atirapmda belgilengen. Bul regionlarda ushirasatugm suw hawizlerindegi suwdm temperaturasi 6-19°C, tmiqligi 3-4 (7) ten 50 sm ge shekem, agiw tezligi 1,5— 3 m/s, duzlar mugdari 160— 300 mg/ 1 . Taw regionlan ushm Ulothrix zonata, Prasiola fluviatilis, Nostoc verrucosum, Eucocconeis flexella siyaqli suw otlan turleri xarakterli. 87 3. Adir regiom teniz betinen 500— 1200 m, suwdm temperaturasi +10-20°C, timqhgi 3 - 4 (10) -100 sm, agiw tezligi 1,5— 3 ( Yüklə 3,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|