ABSTRAKTSIYALASH yordamida amalga oshiriladi.
UMUMLASHTIRISHDA predmetlar ularning ayrim umumiy, muhim xususiyatlariga
ko’ra sinflarga birlashtiriladi va shu tariqa bitta tushunchada bir jinsli predmetlarning barchasini
fikr qilish imkoniyati yaratiladi.
Tushunchaning shakllanishi so’z bilan uzviy bog’liq . Ular o’rtasidagi aloqadorlik
tafakkur va
til o’rtasidagi bog’lanishning konkret tarzda namoyon bo’lishidir.
Tushunchalar so’z va so’z birikmalari yordamida ifoda qilinadi. Masalan «talaba»,
«sanoattexnologiya fakulteti», «Jizzax Politexnika Instituti» va shu kabilar so’zlardan iborat.
Lekin bundan tushuncha va so’z aynan bir xildir, degan xulosa kelib chiqmasligi kerak. Bitta
tushuncha har xil tillarda, ba’zan bir tilda ham turli xil so’zlar bilan ifoda qilinadi.
Tilimizdagi omonim va sinonim hodisalari so’z va tushunchaning nisbiy mustaqil holda mavjudligidan dalolat beradi. Shuni ham aytish lozimki, so’zning ko’p ma’noga ega bo’lishi ba’zan fikr yuritish jarayonida
tushunchalarni aralashtirib yuborishga olib keladi. Shuning uchun ham fan va texnikada ko’proq
terminlardan foydalaniladi.
Termin qat’iy bitta tushunchani ifoda qiluvchi so’z bo’lib, muayyan
ilmiy bilish sohasida bir xil ma’noda ishlatiladi.
TUSHUNCHA O’ZINING MAZMUNI VA HAJMIGA EGA .
TUSHUNCHANING MAZMUNI ni
unda fikr qilinayotgan predmetning muhim belgilari yig’indisi tashkil etadi. Masalan , «fan» tushunchasining mazmunini fanning muhim belgilari,
ya’ni uning amaliyot bilan aloqada ekanligi, predmetlarning birorta sohasiga oid tushunchalar,
qonunlar, printsiplar shaklidagi ob’ektiv chin (haqiqiy) bilimlar sistemasidan iborat bo’lishi,
dunyoqarashning shakllanishida ishtirok qilishi va shu kabilar tashkil qiladi.
