Marcin Błaszczyk Biologia I genetyka

chromatynę jądrową. Im bardziej chromatyna jest skondensowana, tym 
mniejsza jej aktywność transkrypcyjna: aktywny DNA musi być 
zdespiralizowany, aby możliwe było przyłączenie się i przesuwanie 
wzdłuż jego cząsteczki enzymatycznych kompleksów transkrypcyjnych. 
Chromatyna mocno zespiralizowana (heterochromatyna) jest nieaktywna. 
Od opisanej, klasycznej organizacji kwasów nukleinowych spotyka się 
wyjątki i modyfikacje, np. u niektórych bakteriofagów w cząsteczce DNA 
może występować uracyl zamiast tyminy (co zwykle jest charaktery-
styczne dla RNA); zasady azotowe mogą być modyfikowane (częsta jest 
metylacja cytozyny, powstaje wtedy 5-metylocytozyna). 
Kwas rybonukleinowy (RNA) ma budowę podobną do DNA, lecz 
zamiast deoksyrybozy rdzeń cząsteczki buduje ryboza, zamiast tyminy 
występuje uracyl o podobnych właściwościach, tj. rozmiar, wartościowość 
i komplementarność (ryc. 8). Ponadto, o ile DNA zwykle w komórkach 
jest dwuniciowy – RNA występuje jako pojedyncza cząsteczka. Budowa 
charakterystycznej odmiany RNA – tRNA – będzie omówiona dalej.

---

86 
O
NH
2
Adenina
Cytozyna
Deoksy-
ryboza
Reszta
fosforanowa
tyminy zasadą komplementarną do adeniny jest uracyl
koniec 5'
koniec 5'
koniec 3'
koniec 3'
N
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
-
-
-
-
-
-
O
O
H
H
O
O
O
O
P
P
P
P
N
N
N
N
N
O
O
NH
2
2
HN
Guanina
Tymina
N
O
N
N
N
N
H
H
N
RNA buduje cukier ryboza zamiast deoksyrybozy, natomiast zamiast
O
O
N
HN
O
O
N
HN
Ryc. 7. Budowa kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA) oraz zasada 
komplementarności 
O
O
N
HN
O
O
N
HN
b)
a)