jarayonidagi kommunikatsiyalar shakllarining turli tumanligi va turlarini
tabaqalashuvini taqozo qiladi. Kommunikatsiyalar yetarlicha to’liq axborotlarga
erishishganda sifatli qarorlarni qabul qilinishini ta’minlashga xizmat qiladilar.
Innovatsion menejmentdagi kommunikatsiyalar amalga amalga oshirish
yo’nalishlari foydalanish sohalri, kommunikatsiyalarning usullari va shakllari
bo’yicha tasniflanadilar. Innovatsion menejmentdagi
kommunikatsiya turlarining
eng batafsil tasniflanishi P.N.Zevlin, A.K. Kazaniev, L.E. Mindem tahriri oyidagi
ma’lumotnomali qo’llanmada berilgan. Dmak, kommunikatsiyalardan innovatsion
menejmentning amalda barcha vazifalarida foydalaniladi. Kommunikatsiya usullari
rasmiy va norasmiy xrakterga egalar. Innovatsion faoliyatning kreativ elementi
norasmiy kommunikatsiyalarning samarali turlari (ijodiy uchrashuvlar, anjumanlar,
simpoziumlar, xususiy ishga doir suhbatlar)ni talab qiladi. Kommunikatsiyalarning
axborotlarning to’liqligi, ishonchliligi va ilmiy tadqiqotlarning sifati bilan bog’liq
mazmunli turlari keng tarqalgandir.
Protsessual kommunikatsiyalardan harajatlarni nazorat qilish, rejimlarni
tekshirish. Yangiliklarni sinash muddatlarini belgilash va h.k. foydalaniladi va
rasmiy usul va qat’iy reglamentatsiya (ma’lum tartib va qoidalarni belgilash)ga
intiladi, shuning bilan bir vaqtda mazmunli kommunikatsiyalar o’zaro
hamkorlikning norasmiy usulida eng katta samaradorlikka erishadi. Innovatsion
menejmentda tashqi muhit (yetkazib
beruvchilar, sheriklar, buyurtmachilar,
iste’molchilar, davlat idoralari va tashkilotlari, asosiy tizimlar va jamoa
tashkilotlari)
bilan
kommunikatsiyalar
katta
ahamiyatga
ega.
Kommunikatsiyalarning samaradorligi butunlay axborotlarni uzatish jarayonlarini
tashkil qilish va ulardan foydalanishning muvofiqligiga bog’langan.
Innovatsion faoliyatning kelajagi kommunikatsion tarmoqlarni tarqalishi va
axborot kanallarini muvofiq tashkil qilinishi bilan yaqindan bog’langan.
Innovatsion manajmentdagi kommunikatsiyalarning turlari 4-rasmda
berilgan. An’anaviy tashkilotlarda kommunikatsiyaga bir tomonlama,
orasi ochiq
jarayon sifatida qaraladi. Kommunikatsiyalarning zamonaviy nazariyalari
kommunikatsiya tushunchasining dixotomiyasi (yaxlitni ikki qismga izchil
bo’linishi, keyin xar bir qismni yana ikkiga bo’linishi va h.k.)ga uni harakat
sifatida tushunish (masalan, tashkilot rahbarining ijtimoiy kommunikatsiyalari yoki
operativ kommunikatsiyalari) va o’zaro hamkorlik sifatida ko’rib chiqishga
asoslanadi. Kichik guruhlardagi shaxs ichidagi, shaxslararo kommunikatsiyalarni
o’rganishning asosida sotsial psixologiya usullari yotibdi.
Shaxs ichidagi kommunikatsiya shaxs ichidagi jarayonlarni bog’lovchi
sifatida vujudga keladi. Bu jarayonlar ijodiyotda
alohida ahamiyatga egalar, u
yerda ongli va ongsiz qilingan impulslar (undovchi sabablar) obrazlar, fikrlar,
g’oyalarni yaratishda birlashadilar. Tashqi muhit, investorning tuyg’ulari
kechikmalari, mulohazalari va xulosalari ta’siri ostida kelib tushgan signallar miya
tomonidan qayta ishlanadi va amaliy faoliyatda foydalanish uchun axborotlarga
aylantiriladi. Axborotlar oqimi uning yakka elementlarining majmuasi bo’ladi, ular
insonning murakkab onglari va ongchalarida vujudga keladilar.
Shaxslararo kommunikatsiya o’zaro hamkorlikning eng keng tarqalgan va
samarali turlaridan biri bo’ladi. Bu yerda shaxslar ham axborotlarning manbalari
va har bir vaqtda uning oluvchilari sifatida harakat qiladilar, shaxslararo
kommunikatsiya o’zaro hamkorlikning intensivroq turlaridan biri bo’ladi.
U oqimlarni ko’proq jamlanishi va axborotlarni kamroq sochilib ketishi va
yo’qotilishi bilan ajralib turadi. Kommunikatsiyalarning bu turi amaliy tadqiqot va
ishlanmalarda juda muhimdir.
Kichik
guruhlardagi
kommunikatsiyalar
innovtasion
faoliyatdagi
bog’lovchi jarayonlarning asosini tashkil qilladilar. Ular
tajriba- konstruktorlik
ishlamalari, yangiliklari tadbiq etish va o’zlashtirish bosqichlarida muhim rol
o’ynaydilar. Kichik guruhlar, qoidaga ko’ra, 7-11 kishidan tashkil topadilar, u
yerda turli-tuman axborotlarning ko’pgina kanallari mavjud.
Yakka shaxslar tomonidan qabul qilinadigan va olinadigan axborotlar
mantiqiy, fiziologik, psixologik faoliyatli sotsial va boshqa tabiatga ega bo’lishlari
mumkin. Har qanday axborot sub’yektivizmning katta ulushiga ega bo’lganliga va
oldingi tajribasi asosida baholanishi sababli, bunday axborot ratsional faoliyatda
foydalanish uchun tozalanishi va tartibga keltirilishi kerak.
Shunday qilib, axborotlarga
tashkilot tashqi muhiti, kichik guruh
mikromuhitining omillari, xodimning shaxsiy omillari, uning oldingi tajribasi va
idrok etish tizimi, hamda hulqning belgilangan turi, boshqaruv va rahbarlik usulini
mo’ljallashi, guruhdagi rasmiy va norasmiy yetakchilikning nisbati ta’si qiladilar.
Bu 5-rasm ma’lumotlari bilan namoyish qilinadi.
Kommunikatsiya nazariyasining ko’pgina qoidalaridan xodimlarni
boshqarish va innovatsion firmalar amaliyotida qo’llaniladi.
Muvofiqlashtirish. Muvofiqlashtirish innovatsion menejmentning korxona
katta ieraxik tizimi kichik tizimlari va tizimchalari barcha elementlarining o’zaro
hamkorligi va muvofiqlashganligini tashkil qilishga
qaratilgan markaziy
vazifasidir. Katta va murakkab tizimlarda muvofiqlashtirish jarayoni muhim
ahamiyatga ega va katta qiyinchilik tug’diradi. Yondashish noaniqligi, ko’p
variantlilik dastlabki axborotlarning to’liq emasligi sharoitida innovatsion
faoliyatni muvofiqlashtirish alohidagi murakkabligi va o’ziga xoslik bilan
ta’riflanadi.
Yangiliklarni loyihalashtirish, o’zlashtirish va ishlab chiqarishni texnologik
tayyorlash jarayonlaridagi o’zaro hamkorlikni muvofiqlashtirish bosqichida
xarajatlar – sifat nisbati chegaralovchi shart bo’ladi.
Ishlab chiqarish bo’linmalari, asosiy yordamchi va xizmat ko’rsatuvchi
jarayonlarini muvofiqlashtirishda foyda va daromadni ko’paytirish muvofiqlikning
mezoni bo’la olmaydi. Bu yerda muvofiqlashtirish mahsulotni material va energiya
iste’mol qilishini pasaytirish, mehnat mezoni umumdorligini
oshirish va asosiy
mezon sifatida ishlab chiqarish harajatlarini pasaytirish maqsadiga ega.
Muvofiqlashtirishning yakuniy bosqichi tashkilotning bozorni faol
o’zlashtirish, foydani ko’paytirish, tashkilotni intensiv o’sishi va boshqalar kabi
asosiy maqsadlarini bajarishga bag’ishlangan. Bunga tashkilotning murakkab
vazifaviy tizimchalarini uyg’unlashtirish, boshqaruv vazifalarini muvofiqlashtirish,
markazlashtirish va markazlashishni buzish jarayonlari rasmiy va norasmiy
tashkilotlar, boshqaruvning ma’muriy va sotsial – psixologik usullari o’rtasida
muvofiq nisbatni o’rgatish bilan erishiladi.
Dostları ilə paylaş: