Ma'ruza Geoinformatsion tizimlarni sinflanishi, modellarning xususiyatlari va qoʼllash uslubiyati. Reja

2-rasm. Er resurslari kartasini yaratishning blok-chizmasi
Ushbu chizmada bir nechta yirik tizimlar ajratilgan, masalan:
– 
fotogrammetrik tizim
. Oq-qora va rangli fotosuratlarni EHM xotirasiga kiritish,
ularni raqamli ko‘rinishga aylantirish va ma’lum darajada ularga ishlov berish,
so‘ngra ortofotoplanlarni (joy uchastkasi tasvirining ortogonal proeksiyasida tuzilgan
plan) yoki shtrixli kadastr planlarini hosil qilish;
- 
ortofotoplan va kartalarni raqamlash tizimi 
– bu tizim yordamida plan va
kartalar raqamli ko‘rinishga (vektorli holatga) o‘tkaziladi;
- 
kartografik ma’lumotlarga ishlov berish, ularni saqlash va tasvirlash tizimi 
–
joy yoki xududning rastrlangan tasviri orqali ularning raqamli modelini tuzish,
vektorli ko‘rinishga aylantirish, mavzuli qatlamlarni tuzish, ma’lumotlar va elektron

---

10 
kartalar maxsus bazasiini yaratish, tayyor mahsulotni saqlash, rangli er kadastri va 
boshqa turdagi mavzuli kartalarni tuzish. 
2.Geoaxborot tizimning vazifalari 
Tan olish kerak transportni onlayn rejimda boshqarish – doim aniq va ishonchli 
ma’lumotlarni, transport vositasining real vaaqtdagi joylashgan joyi va yo’nalishlarini 
ko’rsatib aniqlab beradi. 
«ArsGIS» geografik axborot tizimi – geografik axborotlarga kirish va ulardan 
foydalanish uchun qulay axborot dasturi. «ArsGIS» fazoviy ma’lumotlarni tasvirlash, 
o’rganish, ma’lumotlarni aniklash va taxlil qilishda juda katta imkoniyatga ega 
dastur. «ArsGIS» dasturi ishlash prinsipi quyidagicha va ular ushbu vazifalarni 
bajarish uchun muljallangan:
- xaritaviy ma’lumotalr majmuasi, xaritalarni yaratish va taxrirlash; 
- xaritalarni turkmlashtirish, vizuallashtirish va loyixalash; 
- turkumli va mavzuli xaritalar yaratish; 
- geografik va semantik ma’lumotlarni fazoviy va statistik taxlil kilish; 
- geokodlash;
- ma’lumotlar bazasidagi ma’lumotlarni qayta ishlash; 
- xarita hisoboti va xulosalarini printer/plotterga yoki grafik fayllarga 
o’tkazish, chop etish va hakozo. 
«ArsGIS» dasturidan fazoviy ma’lumotlar bilan ishlashda va ularni tahlil 
qilishda keng foydalanish mumkin. Dasturining asosiy hususiyati - jadval kurinishida 
oddiylik bilan ishga tushishi, dBASE tipidagi fayllar va server ma’lumotlar bazasidan 
ma’lumotlarni tasvirlashda, qayta ishlashda ularni yaxshi tushunish va taxlil 
etishdir.