Ma’ruza materiallari ma’ruza Psixologiyaga evolyusion kirish

Xarakterning o’sishida namunaning ahamiyati
Yuksak irodaviy va ahloqiy sifatlari bilan hammaga manzur bo’lgan kishilar namunasi o’z-o’zida xarakter tarbiyalashning (umuman o’z-o’zini tarbiyalashning) juda muhim vositasidir. Odamlar o’z intilishlari va hatti-harakatlarida o’sha hammaga manzur bo’lgan kishilarga taqlid qilishlari kerak.
«Zoya Kosmodemyanskaya obrazi, - deb yozadi bir o’quvchi qiz, - hamma vaqt menga to’g’ri yo’l ko’rsatib turadi. Men hamma vaqt o’z hatti-harakatlarim yoki o’rtoqlarimning hatti-harakatlariga baho berayotganimda, zoya bizning o’rnimizda bo’lganida nima qilgan bo’lar edi, deb o’ylayman. Agar u bizning yo’limizni tutsa, demak, biz yaxshi qilganmiz, bordi-yu boshqacha yo’l tutsa, binobarin, biz xato qilgan bo’lamiz. Shu tamoyilga amal qilib ish tutish o’z xarakterimni tarbiyalashga yoram bermokda».
Uchuvchi Serov o’z do’sti va ustozi Chkalovga murojaat qilib shunday degan edi: «Men ko’p narsani sendan o’rgandim, bir vaqtlar men sening yurish – turishingga, qiliqlaringga, hamma narsangga taqlid qilar edim. Sen men uchun har doim ideal bo’lgansan va shunday bo’lib qolasan. Men sening - Chkalovning ta’siringda o’sdim, voyaga yetdim. Sen mening qalbimdan shunqor qalb egasi, ilmli inson ideali sifatida joy olding».
O’z-o’zini tarbiyalash bilan shug’ullanuvchi ko’pchilik yoshlarimiz N. Ostrovskiyning «Po’lat qanday toblanadi» romanining Pavel Korchaginni, B.Polevoyning «Chin inson qissasi»dagi Meressevni, A.Fadeyevning «Yosh gvardiya» romanidagi qahramonlarni va shuning singari kishilarni taqlid uchun hammaga namuna qilib oladilar.
Ota-onalar, o’qituvchilar, tarbiyachilar, bolalarga taqlid uchun misol bo’la oladilar, albatta. Shuning uchun ota-onalar ham, o’qituvchilar ham, tarbiyachilar ham o’z hatti-harakatlarida o’zbek kishisining ijobiy sifatlarini namoyish qilishlari lozim. Bunday sifatlarni namoyish qilish uchun esa kishining o’zi ularni egallagan bo’lishi kerak. So’zlar vositasida har bir narsa o’rgatilsa, namuna yordamida taqlidchanlikka qiziqish uyg’otiladi, deydilar.
Xarakterni tarbiyalash va o’z-o’zini tarbiyalashda faqat qanday xislatlarni o’stirish kerakligini anglab yetishning o’zigagina kifoya qilmaydi, ijobiy xarakter namunalarini bilishning o’zigina kifoya qilmaydi, ayrim xarakter hislarining qimmatli ekanligini tushunishgina ham kifoya qilmaydi, balki yana shu xislatlarga muvofiq ish qilish, bu xislatlarga ega bo’lish uchun ko’p mashq qilish ham kerak bo’ladi. Kishi xarakteri kishining faoliyatlarida, uning boshqalar bilan qiladigan munosabatlarida namoyon bo’ladi va ayni shu faoliyat va munosabatlarda tarkib topadi.
Insonning yaxshi xarakter fazilatlari Vatanimiz gullab-yashnashida faol ishtirok etish jarayonida tarkib topadi.