Ma’ruza ta’lim jarayonida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining o‘rni va imkoniyatlari. Reja

Macromedia Flash dasturida Actions paneli bilan ishlash

Flash dasturi Actionscript dasturlash tiliga asoslangan bo„lib, bu til dasturlashtirishdan

yiroq bo„lgan insonlar ham tushunishi uchun juda oddiy qilib yaratilgan. Flash dasturiga

Actionscriptdan foydalanmasdan turib ham oddiy roliklar, chiziqli animatsiyalar yaratish mumkin,

lekin tuzilgan dastur samarali, mukammal va oson boshqarish mumkin bo„lishi uchun

Actionscriptdan foydalanishga to„g„ri keladi.

Chindan ham interfaol dasturlar yaratish uchun Actionscript dasturlash tilini o„rganib olish

kerak. Actionscript obyektga yo„naltirilgan dasturlash tili hisoblanadi. U sintaksis jihatidan

"JavaScript" ga o„xshab ketadi. Actionscript boshqa dasturlash tillariga o„xshab o„zining maxsus

sintaksisiga, rezervlashgan so„zlariga, operator va ma'lumotlarni o„zida saqlash uchun

islatiladigan o„garuvchilariga ega. Actionscript o„zining obyekt va funksiyalariga ega va u

foydalanuvchiga o„zning obyekt hamda funksiyalarni yaratishga imkon beradi. Flashda skript

yozish uchun Actionscript tilining barcha imkoniyatlarini bilish shart emas. Oddiy buyruqlardan

foydalanib ham scriptlar yaratish mumkin. Actionscript tilini o„rganishdan oldin, Actions (harakat)

paneli bilan tanishib chiqishimiz kerak. Uni ochish uchun sarlavha satri ustiga sichqonchani bir

marta chertish kifoya. Agar ekranda Actions paneli bo„lmasa [F9] tugmasini bosish orqali ham

uni ishga tushirish mumkin. Bitta rolikda juda ko„p rolik bo„lishi mumkin. Dastavval

Actionscriptda roliklarni qayerlarda o„rnatish mumkinligini ko„rib chiqamiz. Roliklarni asosiy

kadrlarga, tugmalarga va movie kilplarga joylashtirish mumkin. Grafik obyektlar va boshqalarga

roliklarni joylashtirib bo„lmaydi.

Hozirda rolikni qaysi obyektga kiritilayotganini bilish juda oson, buning Actions panelining

sarlavha satridagi yozuviga e‟tibor berish kerak. Masalan, tugmani belgilasak, Actions

panelining sarlavha satridagi yozuvi “Actions - button” ga, agar movie clipni tanlasak, “Actions -

movie clip” ga o„zgaradi, hechnarsa belgilanmaganida “Actions - frame” ya‟ni joriy kadr

belgilangan bo„ladi.

Actions paneli

Kursor joylashgan oq rangli maydon skript kiritiladigan maydon bo„lib, uning yuqori chap

qismida buyruqlar oynasi joylashgan. Bu oynadan skriptga joylashtirish mumkin bo„lgan turli xil

harakatlar joylashgan. Flashni ishlayotgan foydalanuvchilar uchun oyna bilan ko„p ishlashni

tavsiya etamiz. Dastur matnni buyruqlar oynasi va klaviatura orqali to„g„ridan - to„g„ri kiritish

mumkin lekin, Actionscriptda bosh harflar va kichik harflarni o„rni almashsa yoki tinish belgilari

noto„g„ri ishlatilsa kiritilgan dastur matnni xato hisoblaniladi. Dasturda ishlash bo„yicha ko„nikma

hosil bo„lmaguncha buyruqlarni yozishda shu oynadan masq qilsh maqsadga muvofiq. Buda har

bir papkalar ichida faqatgina harakatlar emas, balki turli xil funksiyalar, o„zgarmaslar,

o„zgaruvchilar, operatorlar, metodlar, xususiyatlar, sikllar, izohlar va boshqalar joylashgan. Biror

harakatni joylashtirish uchun papkalardan birini ochamiz, kerakli buyruqni topib, uni ustiga

sichqoncha tugmasini bosib, rolik kiritiladigan maydon ustiga qo„yib yuboramiz, yoki shu buyruq

ustiga sichqonchani ikki marta chertib qo„ymiz. Agar kerakli buyruq qaysi papkada

joylashganligini unitib qo„ygan bo„lsangiz, u holda “indeks” papkasidan foydalaning. Bu papkda

Flashda ishlatiladigan barcha buyruqlar alfavit bo„yicha tartiblab qo„yilgan. Buyruqlar oynasini

yopish uchun oynaning o„ng tomoni markazida joylashgan uchburchakchani bosish kerak.

Agarbuyruqlar oynasi yopib qo„yilgan bo„lsa, kerakli buyruqlar skript kiritiladigan maydon ustida

joylashgan [plus] [+] tugmasi yordamida kiritish mumkin. Bu tugmada asboblar oynasidagi

barcha funksiyalarning nusxasi joylashtirilgan. Quyida “stop()” buyrug„ining ikki xil usulda

asboblar paneli va [plus] tugmasi yordamida joylashtirish ko„rsatib o„tilgan.

[Plus] tugmasidan keyin joylashgan tugmalarga izoh berib o„tamiz:

Find - kiritilgan skriptdan biror so„zni topish uchun ishlatiladi. Agar kiritilgan skript juda

katta bo„lsa bu tugma qo„l keladi.

Replace – skriptdagi biror so„zni boshqa so„z bilan almashtirish uchun ishlatiladi.

Check syntax – kiritilgan skriptning to„g„ri yoki noto„g„riligini ya‟ni sintaktik xatoga yo„l

qo„yilgan yoki yo„qligini tekshiradi.

Auto format – skriptlarni yozilish jihatidan tartiblashtiradi va tinish belgilarini qo„yadi.

Reference – Help panelini ochadi. Debug options – kursor turgan satrga nazorat nuqtasini

qo„yadi, nazorat nuqtasini olib tashlaydi.

View options – yordamida skriptga kiritiladigan satrlarni tartiblash (agar kiritilgan skriptga

xatoga yo„l qo„yilsa, xato qaysi qatorda ekanligini aniqlash oson bo„ladi) va tezkor ma‟lumot

kiritishga imkon beruvchi skriptlarni buyruqlar oynasida ko„rsatish yoki o„chirib qo„yish uchun

ishlatiladi.

Actions oynasining chetki o„ng burchagida joylashga tugmada ham birqancha buyruqlar

yozilgan ularni aksariyatini ko„rib o„tdik. Qolganlari bilan tanishib chiqamiz:

1. “Импорт скрипта” – bundan oldin kiritilgan skriptni joylashtiradi.

2. “Экспорт скрипта” – kiritilgan skriptni as formatda kiritib saqlab qo„yish uchun

ishlatiladi. Keyinchalik buni oddiy usulda o„qib olish mumkin.

3. “Печат” – kiritilgan skriptni chop etadi.

4. “Параметры автоформата – skriptni to„g„irlashda qanday tartibda to„g„irlashi ko„rsatib

o„tiladi.

5. “Настройки” – Actionscriptni parametrlarini sozlash uchun ishlatiladi. Bu bo„limdan

foydalanib, skriptni qaysi usulda, rangda, shriftda kiritilishini, turli izohlarni ko„rinish yoki

ko„rinmasligini va boshqa xususiyatlarni ko„rsatib o„tish mumkin.