+ − 14
2
8
?
?
4. Mevalar o‘rnidagi mos sonlarni topamiz va natijalarni
hisoblaymiz.
66
?
?
?
5
52
98
9
61
9
2
83
100 ichida sonlarni xonadan o‘tib qo‘shish usullari 8-dars 1. 1 ta sariq koptokcha
massasi nechta qizil
koptok cha massasiga
teng?
+
= 12
= 16
= 20
+
+
+
+
= ?
3 +
+
–
= 7
= 15 –
= 1 +
= ?
+
= 12
= 16
= 20
+
+
+
+
= ?
3 +
+
–
= 7
= 15 –
= 1 +
= ?
5. Yig‘indilarni topamiz.
?
7-DARS: 100 ICHIDA SONLARNI XONADAN O‘TIB QO‘SHISH USULLARI Maqsad: 100 ichida sonlarni xonadan o‘tib qo‘shishni biladi (35 + 8 kabi
misollar).
1. Ikki xonali sonni bir xonali songa xonadan o‘tib qo‘shishda dastlab
birinchi qo‘shiluvchi – ikki xonali sonni xona birliklariga ajratib olamiz:
35 = 30 + 5. Demak, 35 soni 3 ta o‘nlik va 5 ta birlikdan iborat. Ikkinchi
qo‘shiluvchi esa 8 ta birlikdan iborat.
Birinchi va ikkinchi qo‘shiluvchilarning birliklarini qo‘shamiz:
5 + 8 = 13. Hosil bo‘lgan songa birinchi qo‘shiluvchining o‘nligini qo‘shamiz:
13 + 20 = 33. Tushuntirishni modelda davom ettiramiz.
2. 1) Dastlab qo‘shiluvchilarning birliklari yig‘indisini topamiz.
2) Birliklar yig‘indisiga qo‘shiluvchilarning o‘nliklarini qo‘shamiz. 1-topshi-
riq kabi tushuntiriladi.
3. Iroda “Matematik bellashuv”da 14 ta misol va 8 ta masala yechdi:
14 + 8 = 20. Demak, jami 22 ta topshiriqni bajargan. Ulardan ikkitasini
yechishda xatoga yo‘l qo‘ygan:
22 – 2 = 20. U 20 ta topshiriqni to‘g‘ri bajargan.
Masalani yechish bosqichlarini chizma asosida tushuntiramiz. Chizmadagi
14 soni o‘rniga 16 sonini qo‘yib, masalani qayta tuzamiz.
4. 1) Ikkita bir xil son yig‘indisi 12
ga teng. Har bir olma 6 ga teng.
2) 1 ta olma va 1 ta banan 16 ga
teng. Demak, 6 + banan = 16.
Noma’lum qo‘shiluvchini to-
pish uchun yig‘indidan ma’lum
qo‘ shi luv chini ayiramiz:
16 – 6 = 10. Javob: banan 10 ga teng.
3) 1 ta banan va olcha yig‘indisi 20
ga teng. 10 + olcha = 20. Noma’lum
qo‘shiluvchini topish uchun yig‘in-
didan ma’lum qo‘shiluvchini ayira-
miz:
