Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi

polietilen ftoroplast-4
Qutbli polimerlarning molekulalarida gruppirovkalarning qutbli bog’liqligi (- CL : -F: - OH) mavjud.

Faza xolatiga qarab polimerlar:
a) amorf;
b) kristallik turlariga bo’linadi.

Amorf polimerlar zanjirli makromolekulalar pachkasidan iborat.Pachka juda kup makromolekulalar katoridan iborat, qaysilarki bir-biriga ketma-ket joylashgan. Pachkalar strukturaning qo’shni elementlariga nisbatan xarakatlanishiga qobiliyat.

Kristallanuvchi polimerlar makromolekulalari muntazam strukturaga ega va yetarli egiluvchanligi bilan ajralib turadi. Kristallarning fazoviy panjaralarini tugilishi va tashkil etilishi pachka ichidagi qayta qurilishdan boshlanadi. Egiluvchan pachkalar (a) bir necha marta 180⁰ ga aylaniblentaga (b) aylanadi.

Trassa sharoitida polimer lentalarini yotqizish
Lentalar o’z navbatida bir-biriga tekis tomoni bilan birlashib, plastikalarini (v) xosil qiladilar. Plastikalar birlashib kristalni xosil qiladilar.
Polimer kristallari to’g’ridan to’g’ri eritmadan xam xosil bo’lishi mumkin (sovitish jarayonida). Bunda amorf struktura saqlanadi. Bu oynasimon xolat turg’un bo’ladi, chunki, issiklik xarakati kamaygan bo’ladi.
Kelib chiqishiga qarab polimerlar quyidagi gruppalarga bo’linadi: sintetik va sun’iy. Tabiiy polimerlarning-tipik vakillar oddiy mahsulotlarni sintez qilib, murakkablashtirib olinadi. Sun’iy polimerlar-tabiiy polimerlarni (masalan tsellyulozani) qayta ishlab -modifikatsiya qilib, (tsellyulozani) nitrotsellyulozaga aylantirish, makromolekulalarni ximiyaviy tarkibiga qarab, quyidagi gruppalarga bo’linadi: organik, noorganik va element-organik.

Polimerlarning makromalekula joylashuvi va termoreaktiv plastik massalardan tayyorlangan buyumlar


10.3.Polimerlarning xususiyatlari.

Polimer materiallari faqat 2 agregat xolatida bo’ladi: qattiq va suyuq. Bundan tashqari polimer materiallari 4 xil fizik xolatda bo’lishi mumkin: kristallsimon, oynasimon (stekloobraznыe), yukori elastik (qattiq faza) va vyazkiy tekuchiy (suyuq faza).

Polimer eritmasini qattiq agregat xolatga o’tishini 2 xil mexanizmi bo’lishi mumkin: kristallanish va oynalanish. Polimerlarni kristallanish. Polimer kristallari ma’lum temperaturalarda (T_kr) sodir bo’ladi. Agar polimer sovish natijasida qattiq xolatiga o’tish belgilari paydo bo’lsa uni oynalanishi paydo bo’ladi, qaysiki orqaga qaytish bilan xarakterlanadi: Ma’lum xarorat intervalida 10-20⁰S da polimer oynasimon xolatdan eritma xolatiga o’tishi mumikn. Bu xarorat intervalining o’rtasi polimerning oynalanish xarorati (T₀) deyiladi.
Kristallik (va kristallanuvchi polimer ) degan tushunchalar bor. Agar kristallanuvchi polimerlar katta tezlikda sovitilsa u oynasimon xolatga o’tishi mumkin.
T₀ haroratidan pastda polimer makromolekulalarning segmentlarini xarakatlanuvchanligi kamayadi, mo’rtlik (T_mo’rt) xaroratida esa polimer mo’rt materialdek sinadi. T₀xaroratda yuqori segmentlar xarakatlanuvchanligi ortadi.