Mavzu buxgalteriya hisobi fanining muqaddimasi

Buxgalteriya hisobi – barcha xo‘jalik operatsiyalarini yaxlit, uzluksiz, hujjatlar asosida 
hisobga olish yo‘li bilan buxgalteriya axborotini yig‘ish, qayd etish va umumlashtirishning 
tartibga solingan tizimidan, shuningdek uning asosida moliyaviy va boshqa hisobotni tuzishdan 
iboratdir (qarang 1.2.-rasm).
1.2.-rasm. Buxgalteriya hisobining axborot tizimi. 
Buxgalteriya hisobi xo‘jalik operatsiyasini buxgalteriya hisobining kamida ikkita schyotida 
bir vaqtda va o‘zaro bog‘liq holda pulda baholab aks ettirish yo‘li bilan ikkiyoqlama yozuv 
usulida yuritiladi. 
Buxgalteriya hisobida turli o‘lchov birliklari qo‘llaniladi va bu o‘lchovlardagi ma’lumotlar 
pul o‘lchoviga o‘tkaziladi. Buxgalteriya hisobida barcha xo‘jalik operatsiyalari hujjatlarda 
rasmiylashtiriladi. 
Buxgalteriya hisobida ham operativ va statistika hisobi kabi barcha o‘lchov birliklari - 
natura, mehnat va pul o‘lchov birliklari qo‘llaniladi. Buxgalteriya hisobining umumlashtiruvchi 
ko‘rsatkichlarni olish maqsadida buxgalteriya hisobining barcha ob’ektlari, garchi ular natura va 
mehnat o‘lchov birliklarida aks ettirilgan bo‘lsa ham pul o‘lchov birliklariga o‘tkaziladi. 
SHuning uchun gohida buxgalteriya hisobini pul hisobi ham deb aytiladi. 
Respublikadagi amaldagi qonunchilikka asosan buxgalteriya hisobi va hisobotini tashkil 
etishni buxgalteriya hisobi sub’ektining rahbari amalga oshiradi
1
. 
Buxgalteriya hisobi sub’ektining rahbari quyidagi huquqlarga ega: 
buxgalteriya hisobi xizmatining rahbari boshchiligida buxgalteriya hisobi xizmatini tashkil 
etish yoki shartnoma asosida jalb qilingan buxgalter xizmatidan foydalanish; 
1
“Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонуни 11-модда, 2016 йил 13 апрель 
Qaror qabul qiluvch shaxslar 
O‘lchash 
Axborotlarni qayd 
qilish bilan amalga 
oshiriladi 
Qayta ishlov berish 
Axborotlarni saqlash 
va tayyorlash bilan 
amalga oshiriladi 
Uzatish 
Moliyaviy hisobotni 
taqdim qilish bilan 
amalga oshiriladi 
Axborotlar 
Ma’lumotlar 
Xo‘lik faoliyati 

---

buxgalteriya hisobini yuritishni ixtisoslashtirilgan tashkilotga (auditorlik tashkilotlari, soliq 
maslahatchilari tashkilotlari va ustavida buxgalteriya hisobini yuritish bo‘yicha xizmat ko‘rsatish 
nazarda tutilgan boshqa tashkilotlar) shartnoma asosida yuklash; 
buxgalteriya hisobini mustaqil yuritish. 
Buxgalteriya hisobi sub’ektining rahbari: 
hisob siyosati, ichki hisob va hisobot tizimi ishlab chiqilishini; 
ichki nazorat tartibini; 
buxgalteriya hisobi to‘liq va ishonchli yuritilishini; 
hisob hujjatlarining but saqlanishini; 
moliyaviy hisobotning tayyorlanishini; 
soliq hisobotining va boshqa moliyaviy hujjatlarning tayyorlanishini; 
hisob-kitoblar o‘z vaqtida amalga oshirilishini; 
ushbu Qonun 12-moddasining talablariga rioya etilishini ta’minlashi shart. 
YUqoridagilardan kelib chiqqan holda quyidagilarni xulosa qilish mumkin. Buxgalteriya 
hisobi bo‘yicha bilimlarga nafaqat professional buxgalter balki korxona rahbari ham ega bo‘lishi 
lozim. Buxgalteriya hisobi va iqtisodiy tahlil bilim asoslariga ega bo‘lishlik, tavakkalchilikni 
kamaytirishga, bozor iqtisodiyotining asosiy yo‘nalishlari bilishga, o‘z vaqtida boshqaruv va 
investitsion qarorlarni qabul qilishga asos bo‘ladi.