Mavzu: Maktab yoshidagi o’g’il bolalar shimini tikish texnologiyasi, taqilmasi va chontakka ishlov berish

Shim old bo’lagiga nima uchun astar qo’yiladi?

A) tizza ko’zi bo’rtib chiqmasligi uchun;
B) oyoqqa yopishib turmasligi uchun;
C) tortilmasligi uchun;
D) g’ijim bo’lmasligi uchun.

5. 
   Shim astar uzunligi asosiy uzunlikdan necha sm da joylashadi?
   

A) 8-9 sm;
B) 10-12 sm;
C) 15-20 sm;
D) 20-25 sm.

5. 
   Shim old yarim bûlagida tanda ipi yûnalishi qanday ûtadi?
   

A) yon qirqimning tizzadan pastki qismiga parallel;
B) odim qirqimiga parallel;
C) tizza va pocha chiziqlari ûrtasidan ûtgan chiziqqa parallel;
D) tizza chizig’iga parallel.

5. 
   Modelning texnik hujjati deb nimaga aytiladi?
   

A) ta’rif, gazlama sarfi;
B) o’lchovlar, furnitura va materiallar;
C) o’lchov razmeri jamlangan hujjat;
D) model to’g’risidagi barcha ma’lumotlar.

5. 
   Shim odim qirqimini ichki chokda ishlangan sxemasini ko’rsating?
   

A)	B)	C)	D)

10. Shim asosi necha bo’laklardan tashkil topgan?
A) 4 ta;
B) 5 ta;
C) 6 ta;
D) 2 ta.

TEST JAVOBLAR (kalit)

A	A	D	A	D	B	C	C	D	A

3 - ILOVA
«SHIMNI TIKISH KETMA-KETLIGINI TUZISH, MAYDA BO’LAKLARINI TAYYORLASH» BO’YICHA TEXNOLOGIK XARITA

	Texnologiya asosida faoliyat turlari		Tavsiya etiladigan moslama va uskunalar		Chizma		Standart asosida operatsiyani bajarish tartibi
	I. Bichiq bo’lakarini tekshirish va tikishga tayyorlash.
	1.1. Old yarim bo’lak.				1-taxlamali vitochka; 2-yuqori qirqim; 3-old og’ qirqim; 4-o’rta qirqim; 5-old yarim bo’lak o’rta chizig’i; 6-odim qirqim: 7-tizza chiziq; 8-yon qirqim; 9-pocha pastki qirqim		Old yarim bûlak 2 ta bo’lakdan iborat. Tanda ip yûnalishi tizza chizig’i va pocha chiziqlari ûrtasini birlashtiruvchi chiziqqa parallel ûtadi. Ip og’ishi gulli, rasmli, yûl-yûl va katak matolarda 3% gacha og’ishga yûl qo’yilmaydi.
	1.2. Cho’ntak va taqilma o’rinlarini belgilash.						Old yarim bo’laklarda qiya cho’ntak va taqilma uzunliklari belgilab qo’yiladi va kertik beriladi. Yon qiya cho’ntak shim yuqori qirqimidan 5 sm qoldirib, 18 sm uzunlikda belgilanadi. Taqilma uzunligi 20-25 sm.
	1.3. Ort yarim bo’lakda chûntak ûrnini belgilash.				1-yuqori qirqim; 2-vitochka; 3-ort yarim bo’lak og’ qirqimi; 4-odim qirqim; 5-tizza chiziq; 6-ort yarim bo’lak o’rta chizig’i; 7-yon qirqim; 8-shim pastki qirqim pochasi.		Ort yarim bo’lakda ûrta chiziq old bûlak kabi belgilanadi. Ort bûlak og’iga ulanadigan uloq (klin) kengligi 7 sm dan uzunligi 20 sm dan oshmasligi kerak. Orqa chûntak og’zi kengligi 48 sm, chûntak qirqim uzunligi 14 sm belgilanadi.
	1.4. Taqilma bo’laklari.						Taqilmaga ishlov berishda chap bûlak uchun kûrinma, ûng bûlak uchun ulanma.
	1.5. Belbog’.						Belbog’ ikki qismdan iborat bûylamasi bûyicha olinadi.
	1.6. Kamar tutkich.						Kamar tutkich asosiy bo’ylama ipdan bichib oldinadi.
	II. Vitochkaga ishlov berish
	2.1. Vitochka o’rnini belgilab olish.		Bo’r, sm.leneyka.				Bo’lakning teskarisidan vitochkaning o’rni 3 chiziq orqali belgilanib olinadi. 1-o’rta chiziq; 2-yon chiziq; 3-vitochka tugallangan chiziq.
	2.2. Vitochkani ko’klash.		Ip, igna, angishovna.				O’rta chiziqdan ikkiga buklab, yon chiziq bo’ylab vitochka tugallangan chiziqqacha to’g’ri sirma qaviq bilan ko’klanadi. Qaviq uzunligi 1,0-1,5 sm.
	2.3. Vitochkani tikish.		Universal mashina.				Ko’klangan chok yonidan biriktirma chok bilan biriktiriladi.
	2.4. Vitochkani dazmollash.		Dazmol, dazmol mato.				Shimning o’rta chizig’iga yotqizib vitochka dazmollanadi. Vitochka ostida hosil bo’lgan taxlamalar yo’qotiladi.
	III. Shim asosiy bo’laklariga namlab isitib ishlov berish
	3.1.Old yarim bo’lagiga NNI berish		Dazmol, dazmol press.				Ishlov berish old bo’laklardan boshlanadi. Tizzadan pastda botiq chiziq hosil qilish uchun, ikkala old bo’lak o’ngi tomonlari ichkariga qaratib qo’yiladi, qirqimlari tikiladi, pastki qirqimini chap tomonga, yon qirqimini esa ishlovchiga qaratib qo’yiladi. Yon qirqimi namlanib bo’laklarni pastki qismini chap qo’l bilan asta-sekin odim qirqimi tomonga surib borib, o’ng qo’lda dazmolni yon qirqim bo’ylab yon tomonga pastga borib harakatlantiriladi. 1 tizza chizig’idan pochagacha bo’lgan uchastka o’rtasida hosil bo’lgan soliqi biriktirib dazmollanad
	3.2. Shim odim qirqimiga ishlov berish.						Shim pochasidan boshlab yuqori tomonga tizza chizig’igacha yon va odim qirqimlari to’g’ri keladigan qilib, tizza chizig’idan boshlangan bukiq toyi esa yuqoridagi oldingi taxlamaga to’g’ri keladigan qilib, shim bo’laklari uzunasiga bukiladi.
	3.3. Shim ort, yon va odim qirqimlariga NII berish.						Shim ort bo’laklari o’ngi tomonlarini bir-biriga qaratib qo’yib, qirqimlari tekislanadi. Bo’laklar yon qirqimini ishlashiga qaratib, pastki qirqimi o’ngga qaratib qo’yiladi. Tizza chizig’idan pochagacha yon qirqim kirishtirib dazmollanadi, keyin ort bo’laklar odim qirqimini ishlovchiga, pachosani esa o’ngga qaratib aylantiriladida, odim qirqimi ham yon qirqimi ham, kiritilib dazmollanadi. Bunday kirishtirib dazmollash bo’lak bukish joyida oyoq boldirlari qabarig’iga mos qabariq shakl hosil qilinadi.
	3.4. Dumbalar qabarig’ini hosil qilish. .		Dazmol.				Dumbalar qabarig’iga mos kerakli shakl hosil qilish uchun bu qirqimlar cho’zib dazmollanadi. Dazmol 1 tizza chizig’idan boshlab yuqoriga odim qirqim bo’ylab yuritiladi. Shim bo’laklri holatini o’zgartirmay turib, eng botiq joylaridagi 2 o’rta qirqimlari cho’ziladi. Hosil bo’lgan soliqi yoysimon harakatlar qilib, bukilgan joyiga tomon suriladi va aylantirib NII berish boshqa bo’lak tomondan takrorlanadi.
	3.5. Tizza va dumba atrofini kirishtirib dazmollash.		Dazmol.				Pastki qirqimlar tekislanadi, keyin bukish chizig’ini o’rta qirqim yuqori qismiga tomon yo’naltirib, bel chizig’iga, gazlama xususiyatiga qarab 5-8 sm yetkazilmaydi. Dumbalar atrofidagi va tizza darajasida hosil bo’lgan soliqi bukilgan joy bo’ylab kirishtirib dazmollanadi. Keyin bo’laklarni bir-biridan ajratib, ustki bo’lak o’ng tomondan dazmollanadi.
	3.6. Shimning turg’un shaklini ùosil qilish.		Dazmol.				Shim shakl tuzilishi (buyurtmachi) odam gavdasining tuzilishi qanday bo’lsa shunga mos bo’lmog’i shart.