Mavzu: tilshunoslik fanining obyekti, predmeti, vazifalari. Jizzax-2023

 Intralingvistika - bunda tilning ichki tizimi, uning birliklari va 
kategoriyalari, tilning fonologik, leksikologik va grammatik qurilishi 
o‘rganiladi. 
 
Komparativistika. Bunda tillar qiyosiy tarzda o‘rganiladi. Bu soha uchga 
bo‘linadi:
A. Qiyosiy tilshunoslik. Bu soha o‘z navbatida qiyosiy-tarixiy va choғishtirma 
tilshunoslikka bo‘linadi.
Qiyosiy-tarixiy tilshunoslik bir-biriga qarindosh bo‘lgan tillarni o‘rganadi.
Turli tizimdagi tillarni qiyosiy o‘rganish choғishtirma tilshunoslik ob`ektidir.
 
“Tilshunoslik asoslari” fanining vazifasi va ahamiyati haqida nimalarni 
bilasiz?.Javob: Tilshunoslik asoslari maqsadi, vazifasi va boshqa belgi-
xususiyatlariga ko‘ra tilshunoslikning bir necha yo‘nalishlari bor: 
a) umumiy tilshunoslik; 
b) amaliy tilshunoslik, 
d) xususiy tilshunoslik; 
e) struktiual lmgvistika; 
f) matematik hngvistika 
Umumiy tilshunoslik - xususiy tilshunoslikdan farqli holda, tilni 
umuman insonga xos hodisa sifatida o'rganuvchi tilshunoslik yo'nalishi, 
Umumiy tilshunoslik dunyo tillariga xos umumiy belgixususiyatlami 
o‘rganish bilan shug'ullanadi. Xususiy tiishunoslik - maTum btr tilning 

---

8 
belgi-xususiyatlarini o‘rganuvchi soha. Masalan, o ‘zbek iilshunosligi, rus 
tilshunosligi kabi.
Amaliy tilshunoslik - tilshunoslikning lingvistik masalalarni amali 
yoT bilan organuvchi yo nalishi bolib, u eksperimental fonetika, 
leksikografiya, lingvostatistika, grafika kabi sohalami o‘z chiga oladi. 
Shuningdek, transkripsiya, transliteiatsiya masalalavi bilan ham amaliy 
tilshunoslikshug‘ulianadi. 
Struktiual ilingvistika (strukturalizm ) - tilshunoslikning o‘z tekshirish 
manbami tildagi ichki munosabatlar va aloqalar bilan chegaralovchi, til va 
tafakkurning o‘zaro munosabati, tilning jamiyat bilan aloqasi kabi 
masalalarni cbetlab o‘tuvchi sohasi.
Tilshunoslik - 
fan sifatida ona tili va xorijiy tillarni oʻrganishda, 
terminologiyani ishlab chiqish va takomillashtirishda, lisoniy matnlarni 
ilmiy sharhlashda, mashina tarjimasida muhim ahamiyatga ega; mavjud va 
xayoliy narsalar (moddiylik va gʻoyaviylik)ning oʻzaro aloqadorligi 
muammolarini hal qilish, ijtimoiy ongni va ijtimoiy mavjudot boʻlmish 
insonning oʻzini toʻgʻri tushunish uchun nazariy xulosalar chiqarishga 
imkon berdi. Til va tafakkurning , lisoniy va mantiqiy birlik (kattalik)larning 
oʻzaro aloqasi muammosi tilshunoslik va falsafa tomonidan baravar, bir 
vaqtning oʻzida oʻrganiladi. Asosiy lingvistik metodlar sifatida tavsifiy 
(qiyosiy, konfrontativ, kontrastiv, tipologik), tarixiy (qiyosiytarixiy, 
komparativ) va normativstilistik (meʼyoriyuslubiy) metodlarni koʻrsatish 
mumkin. Tilshunoslikda yana maxsus tadqiqot usullari — lisoniy 
hodisalarni kuzatish, lisoniy eksperiment, lingvistik modellashtirish, 
lingvistik talqin usullari ham mavjud. T. falsafa va filol. fanlari tutashgan 
chegarada paydo boʻlgan. 
Til va jamiyat o’rtasidagi munosabatlarni, tilning falsafa, ijtimoiy 
psixologiya, etnografiya bilan bog’liq jihatlarini o’rganuvchi soha