Mavzu: Xoʻjalik va atir sovun ishlab chiqarishning moddiy hisobi. Uzluksiz usulda 60 LI xoʻjalik sovuni ishlab chiqarishdagi

Ishqor sarfini hisoblash
Yogʻ va yogʻning oʻrnini bosuvchi xomashyolardan sovun pishirishdagi ishqorning nazariy sarfi quyidagi tenglikdan topiladi:
Щ=G_s.j ^. CHN_sr ^. M_щ/56,1 ^. 1000=603 ^. 205,1 ^.40/56,1 ^. 1000=88,1 kg
bu yerda G_s.j – 1 t sovunga sarflanadigan yogʻ kislotalari, kg;
CHN_sr – yogʻ kislotalari aralashmasining oʻrtacha neytrallanish soni;
M_щ – qoʻllanilayotgan ishqorning molekulyar ogʻirligi.
Yogʻ kislotalari aralashmasining neytrallash soni quyidagi formuladan topiladi:
CHN_sr=CHN_s ^. S_s +CHN_t ^. S_t+CHN_sj ^. S_sj+CHN_j ^. S_j+CHN_d ^. S_d/100=200 ^. 10+204,5 ^. 5+255 ^. 10+197 ^. 20+200 ^. 55/100=205,1
bu yerda CHN_s, CHN_t, CHN_sj, CHN_j, CHN_d, – soapstok, texnik yogʻ, yogʻ kislotalari,
sintetik va distillangan yogʻ kislotalarining neytrallanish soni.
Amaliyotda ishqor sarfining nazariy sarfga nisbatan bir muncha koʻpligiga, tayyor sovunda qoladigan erkin ishqor va natriy karbonat miqdori sabab boʻladi.
Sovundagi, qoldiq erkin ishqor miqdori uni massasiga nisbatan 0,15-0,2% atrofida boʻladi.
Hisoblash uchun O_щ=0,17% yoki 1,7 kg/t qabul qilamiz. Erkin natriy karbonatning qoldiq mikdori sovun massasiga nisbatan 0,3-0,5% oraliqda boʻladi, O_k=0,4% yoki 4 kg/t qabul qilamiz.
Natriy gidroksidiga nisbatan hisoblaganda natriy karbonat sodasi qoldigʻi.
O_щ2=O_k ^. 0,76=0,4 ^. 0,76=3,0 kg/t
bu yerda 0,76- oʻtkazish koeffisienti (1.55–jadval).
Sovun pishirishda natriy gidroksid va natriy karbonat sarfini alohida hisoblash uchun karbonat sovunlanishining teranligi (sovunlanish darajasi)ni belgilash muximdir. Sovun pishiradigan zavodlarning maʻlumotlaridan kelib chiqib, sovunni uzluksiz pishirish usuli uchun karbonatli sovunlanishni 80% deb qabul qilamiz. YOgʻ kislotalarning qolgan 20% li natriy gidroksid bilan sovunlanadi.
60% li sovun pishirishda natriy karbonatning sarfi.
K_t=(Щ ^. 0,80 ^. f + Q_k) 1,01/0,97=(88,1 ^. 0,80 ^. 1,33+4) ^. 1,01/0,97=97,9 kg
Natriy gidroksidning sarfi
SH_t=(SH ^. 0,20+O_щ) ^. 1,01/0,92=(88,1 ^. 0,20+1,7) ^. 1,01/0,92=19,5 kg
bu yerda 0,97 va 0,91-soda maxsulotdagi natriy gidroksid va natriy
karbonatning tegishli ravishda miqdori.
1,01-soda xom ashyolari yoʻqolishini hisobga oluvchi koeffisient.
f-oʻtkazish koeffisienti, f=1,33 (1.55–jadval)
60 % li sovunni pishirishda soda xom ashyolarining natriy gidroksidga oʻtkazganda umumiy sarfi.
SH₆₀=K_t/f+SH_t=97,9/1,33+19,5=93,1 kg
Konsentrasiyasi 350 kg/m³, zichligi 1297 kg/m³ boʻlgan natriy karbonat eritmasining miqdori.
V_a=K_t ^. 0,97 ^. 1297/350=97,9 ^. 0,97 ^. 1297/350=351,9 kg
Natriy karbonat eritmasining xajmi
V_a¹=K_t ^. 0,97 ^. /350=97,9 ^. 0,97 ^. 350=0,271 m³
Konsentrasiyasi 420 kg/m³, zichligi 1345 kg/m³ boʻlgan natriy gidroksid eritmasining miqdori
V_k=SH_t ^. 0,92 ^. 1345/420=19,5 ^. 0,92/420=63,0 kg
Natriy gidroksid eritmasining xajmi:
V_k=SH_t ^. 0,92/42=19,5 ^. 0,92/420=0,042 m³