Maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili

TRANSKRIPSIYASI VA MAZMUNI

1. 
   Bilgä Tonyuquq bän özüm Tabğač äliŋä qïlïntïm. Türk bodun Tabğačqa körür ärti.
   

Ya’ni:
Bilga To‘nyuquq men o‘zim Tabg‘ach davlatida tarbiyalandim. Turk xalqi
Tabg‘achga qarar edi.

2. 
   Türk bodun, qanïn bolmayïn Tabǧačda adrïltï, qanlantï. Qanïn qodup Tabǧačqa yana ičikdi. Täŋri anča temiš ärinč: qan bertim.
   

Ya’ni:
Turk xalqi xoni bilan bo‘lmayin, Tabg‘achdan ayrildi, xonlik bo‘ldi. Xonini qo‘yib, Tabg‘achga ya’na qo‘shildi (taslim bo‘ldi). Tangri shunday degan shekilli: xon berdim.

3. 
   Qanïŋïn qodup ičikdiŋ, ičikdük üčün täŋri «öl!» temiš ärinč, Türk bodun ölti, alqïntï, yoq boltï. Türk sir bodun yerintä
   

Ya’ni:
Xoningni qo‘yib taslim bo‘lding, taslim bo‘lgani uchun tangri «o‘l!» degan shekilli. Turk xalqi o‘ldi, tugadi, yo‘q bo‘ldi. Turk sir xalqi erida

4. 
   bod qalmadï, ïda tashda qalmïšï qobranïp, yeti yüz boltï, eki uluǧï atlïǧ erti, bir uluǧï yadaǧ erti, yeti yüz kišig
   

Ya’ni:
(biror but) urug‘ qolmadi. Chakalak, tosh orasida qolgani to‘planib, etti yuz nafar bo‘ldi. Ikki qismi otliq, bir qismi yayov edi. Etti yuz kishini

5. 
   uduzuǧma uluǧï shad erti, ayaǧ al tedi, ayaǧmasï bän ertim-Bilgä Tonyuquq, qaǧan-mu qisayïn, tedim, saqïntïm turuq buqalï semiz buqalï arqda
   

Ya’ni:
Uyushtiradigan ulug‘i shad edi. «Unvon ol!» dedi. Unvon oladigani (unvon bopi) men edim – Bilga To‘nyuquq. Xoqonni ham qo‘lga olayin dedim. O‘yladim: oriq buqa va semiz buqani (birov) tezagidan

6. 
   bilsär, semiz buqa, turuq buqa teyin bilmäz ermiš, teyin, anča saqïntïm, anta kisrä täŋri bilig bertük üčün özümök qag‘an qïsdïm, bilga Tonyuquq, boyla baǧa tarqan
   

Ya’ni:
bilsa, (birov) semiz buqa (bu), oriq buqa (bu) deya bilmas ekan deb, shunday fikr qildim. O‘shandan so‘ng tangri ilm bergani uchun o‘zim xoqonni qo‘lga oldim. Bilga To‘nyuquq bo‘yla bag‘a tarxan.

7. 
   birlä Eltäriš qaǧan bolayïn, bäriyä Tabǧačïǧ, önrä Qïtanyïǧ, yïraya Oǧuzuǧ öküšäk olurtï. Bilgäsi čabïsï bänäk ertim, Čuǧay quzïn Qaraqumuǧ olurur ertimiz.
   

Ya’ni:
bilan bo‘la Eltarish xoqon janubda Tabg‘achni, sharqda Xitoyni, shimolda O‘g‘uzni ko‘p o‘ldirdi. Allomasi, mashhuri men o‘zim edim. Chug‘ay quzni va Qoraqumni manzil qilib olgan edik.

8. 
   Käyik yeyü tabïšǧan yeyu olurur ertimiz, bodun boǧzï toq erti, yaǧïmïz tegrä učaq tegirti. Biz šäg ertimiz anča olurur erik eli, Oǧuzd(a) antan körüg kelti.
   

Ya’ni:
kiyik eb, tovushqan eb turar edik. Xalqning qorni to‘q edi. Dushmanimiz atrofni yirtqich qushday egalladi. Biz shay edik, shunday turar (yashaguchi) erk ahli. O‘g‘uzdan o‘shanda kuzatuvchi keldi.

9. 
   körüg sabï antag‘: toquz oǧuz bodun üzä qaǧan olurtï ter, Tabǧačǧaru Qonï Säŋünüg ïdmïsh Qïtanyǧaru Toŋra semig ïdmïš sab anča ïdmïsh: azqïnya türk bodun
   

Ya’ni:
Kuzatuvchining gaplari shunday: To‘quz o‘g‘uz xalqi ustiga bir xoqon hukmron bo‘ldi, deydi. Tabg‘achga Qoʻni Sangunni yuboribdi, Xitoyga To‘ngra Semni yuboribdi. (Ularga) shunday gap yuboribdi: ozgina Turk xalqi

10. 
    yorïyur ermiš, qaǧanï alp ermiš, ayǧučïsï bilgä ermiš, ol eki kiši bar ersär, säni Tabǧačïǧ ölürtäči, termän, öŋrä Qïtanyï ölürtäči, termän, bäni oǧuzuǧ
    

Ya’ni:
Yurgan emish. Xoqoni bahodir ekan, maslahatchisi alloma ekan. O‘sha ikki kishi bor bo‘lsa, seni, Tabg‘achni o‘ldirajak, deyman, shimolda Xitoyni o‘ldirajak deyman, meni, O‘g‘uzni

11. 
    ölürtäči (ä)k, termän. Tabǧač, berdänäyin täg! Qïtany, öndänäyin täg! bän yïrdantayïn tegäyin. Turk sir bodun yerintä idi yorïmazun! Usar, idi yoq qïsalïm!
    

Ya’ni:
U ham o‘ldirajak, deyman. Tabg‘ach, (sen) o‘ngdan hujum qil! Xitoy, oldidan hujum qil! Men chapdan hujum qilay! Turk Sir erida ega (xo‘ja) yurmasin! Eplansa, xo‘jani yo‘q qilaylik,

12. 
    termän. Ol sabïǧ ešidip tun udïsïqïm kelmädi, küntüz olursïqïm kelmädi. Anta ötrü qaǧanïma ötüntüm.
    

Ya’ni:
deyman. O‘sha gapni eshitib, tun uxlagim kelmadi, kunduz o‘tirgim kelmadi. Undan so‘ng xoqonimga arz qildim. Shunday arz qildim. Tabg‘ach, O‘g‘uz, Xitoy– bu uchchovi qamal qilsa…

13. 
    Qaltačïbïz öz iči tašïn tutmïš-täg-biz. Yoyqa irkilig topulǧalï učuz ermiš, yinčgä irkilig üzgäli učuz, yuyqa qalïn bolsar, topulǧuluq alp ermiš.
    

Ya’ni:
(Qamalda) qolajakmiz. (Unda) vujudining ichi toshini (joni va molini) topshirgan kishiday boʻlamiz. Yupqa yigʻin top-mor qilishga oson emish, ingichga yigʻin uzishga oson. Yupqa qalin boʻlsa, uni yengadigan bahodir emish.