Maxsus ta’LIm vazirligi

Penitentsiar fanlar- ular ba’zan «turmashunoslik» deb ham ataladi.
Xulq-atvor - shaxsning erkin faolligi, ya’ni ko’zlangan maqsad anglab yetilgan va yuz berayotgan jarayonlarni nazorat qilish imkoniyati mavjud bo’lgan faollik tushuniladi.

2 –Mavzu: Jinoyatchilik sabablari. Jinoyatchi shaxsi tushunchasi,uning tuzilishi va kriminologik tavsifi.

1.Determinatsiya- hodisalar, jarayonlar va holatlarning ob’ektiv tarzdagi mavjud bo’lgan bog’likligidir.
2.Dinamik qonun – bir xilda, biron-bir istisnosiz amalga oshuvchi hodisalar turkumi qonunidir (masalan, butun olam tortishish qonuni).
3.Jamiyat – o’z-o’zidan rivojlanuvchi hodisa, har qanday rivojlanish esa – qarama-qarshiliklar kurashidir..
4.Tibbiy trologiya ta’limoti - ruhan ilohiyotga yaqin turadi.Tibbiy astrologiya Quyosh,Oy va boshqa sayyoralar, burjlar,yulduzlar va kosmik nurlanishlarning inson aurasiga ta’sirini o’rganadi.
5.Genetik nazariya- Irsiyat hamda organizmlarning o’zgaruvchanligi qonunlari to’g’risidagi fan, ma’lumki, biologiyada nisbatan yangi yo’nalish – genetika vujudga kelishiga sabab bo’lgan. Inson xulq-atvori, shu jumladan g’ayriijtimoiy xulq-atvor sabablarining o’ziga xos xususiyatlari haqidagi biologik ta’limotlardan biri genetik nazariyadir.Ushbu nazariya tarafdorlari har qanday odam hayotida genlar muhim rolь o’ynaydi, degan g’oyaga asoslanadilar.
6. “Tabaqalashtirilgan bog’lanishlar” nazariyasi jinoyatchilik sababini jinoiy xulq-atvorga o’rgatish natijasi sifatida talqin qiladi. U ilgari surgan nazariyaga asosan, jinoiy xulq-atvor shaxs muhitida qonunbuzarlikka turtki beruvchi mezonlar qonunga bo’ysunishga majbur qiluvchi mezonlarga qaraganda ustunroq ekanligining oqibatidir.
7.Shaxs – odamning ongi, sezgilari va xohish-irodasini shakllantiruvchi ijtimoiy munosabatlarning muayyan borlig’idir. Shu munosabatlarning (eng avvalo iqtisodiy, ishlab chiqarish munosabatlarining) yetuklik darajasi odam shaxsining yetuklik darajasini belgilab beradi.
8.Jinoyatchi shaxsi – avvalo jinoyat sub’ektining shaxsidir.Jinoyat qonunchiligiga binoan jinoyat sub’ekti uni aynan sub’ekt deb topish uchun zarur ko’rsatkichlarga ega bo’lishi lozim.
9.Sezgilar – eng keng tarqalgan xulq-atvor motivi. Rudin ma’lumotlariga ko’ra, sezgilarning 100 dan ortiq turi ma’lum.SHularning 30 dan ortig’i jinoyat motivi bo’lishi mumkin (g’azab, xusumat, nafrat, haqoratlanganlik, manmanlik, noto’g’ri tushunilgan burch, soxta o’rtoqlik, romantika, qo’rqoqlik, qo’rquv, muhabbat, qasos va b.). Jinoyatning o’zi, umuman olganda, ijtimoiy va shaxsiy manfaat o’rtasidagi to’qnashuv natijasidir.Shaxsning qadriyatlarga munosabati – borliq hodisalari va voqealariga shaxs munosabatlarining ijtimoiy belgilangan tizimidir.