Mazmuni: kirisiw I bap ózbekstan respublikasiniń paydali qazilmalari…6

1.3. Metalli emes paydali qazilmalar
Metalli emes paydalı qazilmalar - bul Ózbekstan Respublikasında paydalı qazilmalardiń eń keń tarqalǵan hám hár túrli toparı bolıp, olar sanaattıń túrli tarmaqlarında, qurılısda, awıl xojalıǵında, xalıqtıń kúndelik talabi ushın keń paydalanıladı. Olarǵa Ózbekstanda qazip alınatuǵın hám xalıq xojalıǵında paydalanilatuǵın mineral shyki zattiń 70 ten artıq túri tiyisli.
Bul metallurgiya (yamasa taw mádanli) shiyki zati-plavik shpati, túrli flyus hám ıssıǵa shidamli shiyki zati, grafit, asbest, ıssılıq izolyatsion shiyki zati, vermikulit, túrli kompozitsion materiallar, talk.
Taw-ximiya shiyki zati (duzlardıń túrli qazilmalari, altınkukirt, kaustik soda ushın shiyki zati, túrli duzlar, yod hám brom, mineral pigmentlerdiń keń qatarına iye neft kánleriniń duzlıqları ) ximiya sanaatınıń úlesi bolıp xızmet etedi.
Agronomik mineral shiyki zati kánleri Ózbekstanda keń tarqalǵan hám awıl xojalıǵınıń rawajlanıw ushın zárúrli áhmiyetke iye. Buǵan fosforitler, bentonitler hám bentonite tárizli sazlar, glaukuonitler, kaliyli duzlar, kómir shiyki zati esaplanǵan gumin tóginleri tiyisli.
Shıysha-keramik shiyki zatina elegant keramika ushın shiyki zati esaplanǵan dala shpati, kvars hám kvars qumı, kaolin, vollastonit kiredi.
Mineral sorbentler túrli sanaat hám azıq-túlik ónimlerdi tazalaw ushın hám de abraziv materiallar sıyaqlı shiyki zatilar Ózbekstannıń xalıq xojalıǵında keń paydalanıladı.
Qurılıs materialları (tsement, gerbish, agloporit shiyki zatilari, qum-graviyli materiallar, maydalanǵan tas, bir bólek tas, gips, angidrit, hájje, túrli dekorativ-qatlam taslar) toparı júdá hár túrli bolıp tabıladı.
Hár túrli bezew, yarım qimbat bahali hám kem ushraytuǵın qımbat bahalı taslardan keń paydalanıladı.
Minerallasqan jer astındaǵı suwlardan, sonday-aq gaz-neftli suwdan alınatuǵın gidromineral shiyki zati (yod, brom hám basqa ximiyalıq elementler) ayriqsha paydalı qazilma esaplanadı.


II BAP QIRǴIZISTAN RESPUBLIKASI PAYDALI QAZILMALARI