Мцщазиря №1 (2 саат)

Azərbaycanlı tələbələrin Almaniyada təhsili 
Sevindirici haldır ki, universitetlərinə dünyanın bütün ölkələrdən böyük axın olan Almaniya ali məktəblərində təhsil alan 
azərbaycanlıların sayı son illər durmadan artmaqdadır. Azərbaycanla Almaniya arasında inkişaf edən təhsil əlaqələrinin nəticəsidir ki, 1998-2010-
cu illərdə Alman Akademik Mübadilə Xidmətinin xətti ilə 800-dən çox həmvətənimiz bu ölkənin ali məktəblərinə göndərilib. Onu da qeyd edək 
ki, "2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı" çərçivəsində isə 120-yə yaxın azərbaycanlı 
Almaniyanın ən nüfuzlu universitetlərində təhsil almaq imkanı qazanıb. Artıq onların bir çoxu ali təhsillərini başa vuraraq yüksək ixtisaslı 
mütəxəssis kimi Azərbaycanda çalışmaqda, ölkə həyatının ayrı-ayrı sahələrinin inkişafına layiqli töhfələr verməkdədir.
Böyük Britaniyada təhsil 
  
Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı (Birləşmiş Krallıq) yüksək 
inkişafa malik sənaye ölkəsidir. Ölkədə adambaşına düşən illik ümumi daxili məhsul 35720 dollar 
təşkil edir. Əhalinin həyat səviyyəsinə görə dünyada 13-cü yerdədir. Konstitusiyalı monarxiya 
olan Birləşmiş Krallıq tərkibində dörd dövləti - İngiltərə, Şotlandiya, Uels və Şimali İrlandiyanı 
birləşdirir. BMT-nin 2010-cu il üzrə müəyyənləşdirdiyi İnsan İnkişafı İndeksinə görə Birləşmiş 
Krallıq dünyanın yüksək reytinqə malik 30 ölkəsi siyahısında 0,849 balla qiymətləndirilib. 
Ölkədə təhsilin inkişaf prioritetləri tədrisin səviyyəsini yüksəltmək, əmək bazarında 
rəqabətliliyi artırmaq, uşaqların və gənclərin təhsildən yayınmasının qarşısını almaq, yaşlıların 
təlim imkanlarını genişləndirməkdən ibarətdir. Böyük Britaniyanın 34000-dən çox dövlət və özəl 
ümumtəhsil məktəbində 9 milyondan artıq şagird təhsil alır. Onların təlim-tərbiyəsi ilə 500 mindən 
çox müəllim məşğul olur. Dövlət məktəblərində təhsil pulsuzdur. Şagirdlər kitab və məktəb 
ləvazimatları ilə təmin edilir. 
1880-ci ildən 5-10 yaş arasında olan uşaqlar üçün təhsil icbaridir. 1918-ci ildən isə 14 yaşına 
qədər məktəblilər icbari təhsilə cəlb olunurlar. 1944-cü ildə qəbul olunmuş yeni Təhsil Qanununa 
əsasən, tədris ocaqları ibtidai və orta məktəblərə bölünüb və icbari təhsil yaşı 15-ə, 1972-1973-cü 
tədris ilindən isə 16-ya qaldırılıb. 
Əvvəllər ibtidai məktəbi başa vuran uşaqlar müvafiq test yoxlamasından keçdikdən sonra 
müxtəlif orta məktəblərdə oxumaq hüququ əldə edirdilər. Lakin 1960-1970-ci illərdə bu qayda 

---

71 
tədricən aradan qaldırıldı və bütün şagirdlərə ümumtəhsil məktəblərində təhsil almaq imkanı 
verildi. 
İngiltərədə, Uelsdə və Şotlandiyada hər bir uşaq 5-16, Şimali İrlandiyada isə 4-16 yaş 
arasında icbari təhsilə cəlb olunur. Ölkədə qarışıq məktəblərlə yanaşı, oğlan və ya qızlar üçün 
ayrıca təhsil ocaqları da mövcuddur. İngiltərə, Uels və Şimali İrlandiyadan fərqli olaraq 
Şotlandiyada 7 illik ibtidai və 4 illik icbari orta təhsildən sonra şagirdlərdən Təhsil Şəhadətnaməsi 
almaq üçün imtahan götürülür. Bu şəhadətnamə Birləşmiş Krallıq daxilində tanınır və Ümumi 
Təhsil üzrə Şəhadətnamənin A səviyyəsi ilə eyni qüvvəyə malik olaraq universitetə qəbul imkanı 
verir. 
Birləşmiş Krallıqda dövlət məktəbləri 3 qrupa bölünür: 
- yerli təhsil orqanları tərəfindən idarə olunan və maliyyələşdirilən ərazi məktəbləri; 
- əsasən dini təriqətlər tərəfindən açılmış könüllü məktəblər; 
- özünü idarə edən və qrantlar hesabına maliyyələşdirilən məktəblər. 
Hər bir ərazi və könüllü məktəbin özünüidarəetmə orqanı var. Bu qurum yerli təhsil orqanları 
tərəfindən seçilmiş sədr, müəllim, valideyn və yerli icma nümayəndələrindən ibarət olur. Könüllü 
məktəblərin özünüidarəetmə orqanında kilsə nümayəndəsi də iştirak edir. Şimali İrlandiya və 
İngiltərədə ümumtəhsil məktəblərində dini təhsil bütün mərhələlərdə icbaridir. Belə məktəblərə 
ictimai fondlardan da pul vəsaiti ayrılır və onun xərclənməsinə nəzarət olunur. Müstəqil şəkildə 
özünü idarə etməyən dövlət məktəblərini isə yerli təhsil idarələri maliyyələşdirir. 
Birləşmiş Krallıqda müəyyən peşəyə, ixtisasa yiyələnmək istəyənlər peşə liseylərində, 
altıillik kolleclərdə və ya müvafiq kurslarda təhsil ala bilərlər. Ali məktəbə qəbul üçün hazırlıq 
kurslarından geniş istifadə olunur. Ali təhsil pilləsi bakalavriat, magistratura və doktorantura 
mərhələlərinə bölünür. 
Hazırda Birləşmiş Krallığın ali məktəblərində 2 milyona yaxın tələbə təhsil alır. Gənclərin 
təxminən üçdə biri 18 yaşında ali təhsil müəssisələrinə (Şotlandiyada 50 faizi) üz tutur. Yaşlıların 
təhsili isə bütün pillələr üzrə təmin olunur, onların ümumi təhsil və ya peşə ixtisası əldə etməsinə 
hər cür şərait yaradılır. 
Birləşmiş Krallıqda dərs ili sentyabrda başlanır, iyula kimi davam edir və bir qayda olaraq, 
3 semestrə bölünür.