Mürəkkəb maddədə kimyəvi elementlərin kütlə nisbətinin və kütlə payının hesablanması. Kimyəvi formulun müəyyən edilməsi. Mürəkkəb
maddələrin tərkibini - ifadə olunduğu kimyəvi formulu bilməklə bəzi
hesablamaları aparmaq mümkündür: a) Maddənin nisbi molekul kütləsini (M
r
). Məsələn, tərkibində 6 C, 12H və
6O
atomu
olan
maddənin
nisbi
molekul
kütləsi
–
M
r
(C
6
H
12
O
6
)=6
. 12+12
. 1+6
. 16=72+12+96=180 kimi hesablanır (A
r
(C)=12;
A
r
(H)=1; A
r
(O)=16). b) Elementlərin kütlə nisbətlərini. Bunun üçün hər bir elementin formuldakı
indeksini onun nisbi atom kütləsinə vurub tam natural ədədlərə qədər
yuvarlaqlaşdırmaq lazımdır. Məsələn, tərkibində 6 C, 12H və 6O atomu olan
maddədə (C
6
H
12
O
6
formullu) m(C):m(H):m(O)=6
. 12:12
. 1:6
. 16=6:1:8 kimi
hesablanır (A
r
(C)=12; A
r
(H)=1; A
r
(O)=16). c) Elementlərin kütlə paylarını. Bunun üçün hər bir elementin formuldakı
indeksini onun nisbi atom kütləsinə vurub maddənin nisbi molekul kütləsinə
bölmək və alınan nisbəti də 100-ə vurmaq lazımdır (faizlə ifadə etmək üçün): 100
r r M A n X )
(
Burada: n – baxılan elementin (X) formuldakı indeksi, A
r
(X) – X
elementinin nisbi atom kütləsi, M
r
– isə maddənin nisbi molekul kütləsidir. Məsələn, tərkibində 6 C, 12H və 6O atomu olan maddədə (C
6
H
12
O
6
formullu): ω
