4.4. Avadanlıqla
r
Üzümün emalı və Ģərab hazırlanmasının müxtəlif əməliyyat-
larını yerinə yetirən əsas texnoloji avadanlıqlar – maĢınlar,
aparatlar və qurğular kimi fərqləndirilir.
MaĢınlar – enerji, material yaxud informasiya əmələ gətirmək
məqsədilə mexaniki hərəkət yerinə yetirən qurğulardır. Onlara
əzicilər, nasoslar və s. aid edilir.
Aparatlar – reaksiya məkanına yaxud iĢçi kameraya malik olan
qurğulardır. Buraya Ģirə və əzintini emal etmək üçün xüsusi
qurğularla təchiz edilmiĢ rezervuarlar; Ģərabı emal etmək üçün
ekstraktorlar, termoqıcqırdıcılar, avtovinifikatorlar, akrotoforlar,
buxarlandırıcı vakuum aparatlar, biĢirmə qazanları və s. aiddir.
Qurğular – məhsulu dəyiĢmədən emalını aparan avadanlıqlardır.
Qurğuya məhsul nasosun köməyi ilə verilir. Qurğulara filtrlər,
istilik dəyiĢdiricilər, pasterizator-soyuducular aiddir.
Axın xətti – maĢın, aparat, rezervuarlar və nəqletdirici
vasitələrin müəyyən toplusu olub, bir-biri ilə ötürücü borularla
vahid texnoloji zəncirdə birləĢir və çıxıĢda bütün texnoloji
iĢlənmələri keçmiĢ məhsul alınmasını təmin edir.
KeçmiĢ Sovetlər birliyində üzümçülük və Ģərabçılığın güclü
inkiĢafı keçən əsrin 80-ci illərində müĢahidə olunmuĢdur. Bu
dövrdə Azərbaycan birliyin ən iri Ģərabçılıq ölkələrindən olmaqla,
üzümlüklərin sahəsi 300 min ha, üzüm istehsalı 2 mln tona yaxın
idi. Belə olan Ģəraitdə Ģərabçılıq sənayesi artan istehsalı təmin
~ 122 ~
etmək üçün komplekt avadanlıqlardan ibarət axın xəttləri quraraq,
onların mexanikləĢdirilməsini və avtomatlaĢdırılmasını həyata
keçirməyə baĢladı. Nəticədə müxtəlif məhsuldarlığa malik olan
üzüm emalının axın xəttləri meydana gəldi (Ģəkil 4.6).
Şəkil 4.6. Üzüm emalının axım xətti VPL-20K
1-qidalandırıcı bunker T1-VBŞ-10-01; 2-vallı əzici daraqayıra
B2-VD2Q-20; 3-şnekli sızdırıcı VSSŞ-20D; 4-şnekli pres T1-VPO-
20A; 5,6-nəqletdiricilər; 7-əzinti nasosu PMN-28; 8- sulfidləş-
dirici qurğu VSAU; 9-elektronasos qurğusu B4-VNP-20/2,5; 10-
elektronasos aqreqatı VSN-10
Belə xəttlərdə qəbuledici qidalandırıcı bunkerə düĢən üzüm
oradan əzici daraqayırana ötürülür. Əzici daraqayırandan əzinti
ağırlıq qüvvəsinin təsiri altında onun altında yerləĢən əzinti
toplayıcıya, daraq isə nəqletdirici lentlə daraq üçün olan bunkerə
aparılır. Əzinti toplayıcıdan əzinti nasos qurğusu ilə sızdırıcının
bunkerinə vurulur. Burada ayrılan birinci fraksiya Ģirə sızdırıcının
yaxınlığında yerləĢən Ģirə toplayıcıya yığılır. Həmin Ģirə ağ oynaq
Ģərabların alınmasına yönəldilir. Sızdırıcıda müəyyən qədər
ĢirəsizləĢədirilmiĢ əzinti sıxılmaq üçün presə daxil olur. Sıxıcıdan
~ 123 ~
alınan Ģirələr adətən I, II və III təzyiqlə alınan Ģirələr kimi
fərqləndirilir. Bu Ģirələr bir və ya ayrı-ayrı yığıla bilər. ġirələr Ģirə
toplayıcıdan elektronasos aqreqatın köməyilə sonrakı texnoloji
əməliyyatlar üçün nəql edilir.
Üzüm emalı ilə məĢğul olan müəssisələrin çoxu mərkəzdənqaç-
ma qüvvəsi ilə iĢləyən əzici-daraqayıranlarla (ЦДГ-20) və fasiləsiz
iĢləyən üzüm sızdırıcısı ilə (BCH-20) komplektləĢdirilmiĢdi. Gürcü
müəssisələrindən biri nisbətən az miqdarda vallı əzicilər (ВДГ-20)
buraxırdı ki, bu da müəyyən qədər Ġtaliya və Fransada yayılmıĢ
əziciləri xatırladırdı.
Dostları ilə paylaş: |