Mədəniyyət və turizm Mündəricat

Türkiyədə Azərbaycan sənətkarlığı nümunələri. Türkiyə şəhərləri içərisində Azərbaycanın dekorativ-
tətbiqi və təsviri sənət nümunələri ən çox İstambulda cəmlənmişdir. Türkiyə şəhərləri içərisində Azərbaycanın 
dekorativ-tətbiqi və təsviri sənət nümunələri ən çox İstambulda cəmlənmişdir.  
İstanbulda  Azərbaycan  sənətkarlığının  ən  qədim  və  gözəl  nümunələri  əsasən  üç  böyük  muzeydə 
cəmlənmişdir. Bunlar Topqapı sarayı muzeyi, Türk və İslam əsərləri muzeyi və Xalqı muzeyidir.  
İstanbul  muzeylərində  saxlanılan  sənətkarlıq  nümunələrimiz  içərisində  say  etibarilə  ən  görkəmli  yeri 
müxtəlif metallardan (qızıl, gümüş, polad, miss və s.) düzəldilmiş ev əşyaları, zərgərlik nümunələri və silahlar 
təşkil edir.  
Metaldan  düzəldilmiş  sənətkarlıq  nümunələrimiz  içərisində  İstambulun  Topqapı 
sarayı muzeyində saxlanılan qızıl kəmər xüsusilə diqqəti cəlb edir.  
Topqapı  sarayı  muzeyində  saxlanılan  1528-ci  il  tarixli  polad  başlıq  da  orta  əsr 
Azərbaycan zərgərliyi haqda təsəvvür verən qiymətli abidələrdən sayılır.  
İstanbulun  muzeylərində  saxlanılan  metal  sənəti  nümunələrimiz  sırasına  vaxtı  ilə 
Təbriz  və  Ərdəbildə  düzəldilmiş  bürünc  ələmləri  də  daxil  etmək  olar.  Bürünc  ələmlər 
keçmişlərdə  məscid,  mədrəsə  kimi  tikinti  və  minarələrin  təpəliklərinə sancılaraq  dini bir 
mahiyyət kəsb edirdi. Ələmlərin gövdə hissəsi tikintilərin təpəsindəki qutaracağa taxıldığı 
üçün içərisi boş, üzəri isə bəzəksiz olurdu.  
Ələmlərin  ən  gözəl  hissəsini  onların  yuxarı 
qurtaracağı  təşkil  edir.  Elə  bil  mahir  zərgər  əlindən 
çıxmış  ələmlərin  bu  hissəsində  həm  dini  xarakter 
daşıyan  yazılar,  həm  də  rəmzi  mahiyyətli  təsvirlər 
verilirdi.  Hazırda  Türkiyəmuzeylərində  saxlanılan 
ələmlərimiz  əsasən  iki  biçimdədir:  buynuz  və  armudvarı  şəkildə.  Onların 
bəzilərinin  üzərində  bədii  bir  səpgidə  işlənmiş  Allah,  Məhəmməd,  Əli 
sözlərinə, başqalarında isə rəmzi mahiyyətli təsvirlərə rast gəlirik.  
Türkiyə

---

171 
 
Dünya miqyasında geniş şöhrət tapmış Azərbaycan xalçaları da Türkiyə muzeylərinin 
gözəl incilərindən sayılır.  
Azərbaycan  xalçaları  Türkiyədə  dörd  böyük  muzeydə  cəmlənmişdir.  Bunlar 
İstambulda  Türk  və  İslam  əsərləri  muzeyində,  Topqapı  sarayı  muzeyində  və  Xalça 
muzeyində, Konya şəhərindəki Mövlanə muzeyindədir.  
Türkiyədə  saxlanılan  ən  qədim  Azərbaycan  xalçası  XIII  əsrə  aiddir.  Uzunu  254,  eni 
170  sm,  ölçüdə  olan  bu  nadir  toxuculuq  sənəti  əsəri  türk  sənətşünaslarının  verdiyi 
məlumatlara  görə  əvvəllər  Beyşəhərdə  Əşrəf  oğlu  camesinin  nəzir  verilmiş  xalçalarından 
olmuşdur. 1932-ci ildə isə Konya şəhərindəki Mövlanə muzeyinə gətirilmişdir.  
Türkiyədə saxlanılan orijinal sənətnümunələrimiz sırasına İzmirdə arxeoloji muzeydə 
nümayiş nümayiş etdirilən mürəkkəb boyalı vazı da aid edə bilərik.