Mədəniyyət və turizm Mündəricat
Yüklə 7,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Birincisi
|
İkincisi, xalq şeiri şəkillərinə, həmin şeirin şəkli xüsusiyyətləri, poetik ölçüləri zəmininə əsaslanır, onlar
üzərində yaranıb inkişaf edir. Üçüncüsü, aşıq folklor yaradıcılığı sistemində - fərd-kollektiv-fərd-kollektiv prosesində fərd funksiyasını yerinə yetirir. Burada fərdi əvəzləyən aşığın iştirakı yalnız qeyri-anonimliyi ilə fərqlənir. Elə bu xüsusiyyət xalq yaradıcılığı ilə aşıq poeziyasını bir-birindən ayıran başlıca fərqi üzə çıxarır. Bu isə aşıq yaradıcılığının tarixi təkamülü prosesində daha bir sıra başqa özünəməxsusluqlar yaradır ki, onların da fərdi sıra düzümü vardır. Birincisi, yuxarıda deyildiyi kimi, xalq yaradıcılığı anonim, aşıq yaradıcılığı isə müəlliflidir. Aşıq şeirində müəllifin adı hər bir poetik parçanın sonuncu bəndinə möhürlənir, həmin bənd «möhürbənd» hesab edilir. Aşıq yaradıcılığının zaman və məkan hüdudu da əksər hallarda məlum olur. Məsələn, Qurbaninin yaşadığı dövr, zaman məlum olduğu kimi, Aşıq Ələsgərin, Xaltanlı Tağının, Molla Cümənin, yaxud Aşıq Şakirin və başqa sənətkarların dövrü, yaradıcılığı barədə məlumatlar qorunub saxlanır. Bundan əlavə, aşığın şəxsiyyəti ilə bağlı bir sıra başqa məlumatlar da müxtəlif rəvayətlər vasitəsi ilə sonrakı nəsillərə çatdırılır. Avtobioqrafik dastanlar isə belə məlumatları qismən daha bütöv şəkildə yaşada bilir. İkincisi, aşıq poeziyasının bütün nümunələri heç də bədahətən yaranmır, bir sıra aşıq şeiri şəkilləri bizə yazılı şəkildə gəlib çatmışdır. Yeni dövr folklor yaradıcılığı mərhələsindən sonra bu ənənə xüsusilə güclənmiş, sovet dövründə isə daha kütləvi hal almışdır. Aşıq yaradıcılığını ağız ədəbiyyatının ümumi mündəricəsindən ayırmağa imkan verən daha bir neçə başqa xüsusiyyət də göstərmək olar. Lakin bütün bunlara baxmayaraq o, tarixən yaranıb formalaşması üçün mühüm, başlıca şərt olan şifahi ənənənin inkişafının ayrı-ayrı mərhələlərində qoruyub saxlamış və artan sürətlə davam etdirmişdir. Bu, aşığın həm peşəkar ifaçılığında, improvizatorçuluğunda, həm də sənət sinkretizminin mühafizəsində və repertuar zənginliyində özünü göstərir. Həmən çoxcəhətlilik fonunda diqqət yetirdikdə aydın görünür ki, aşıq yaradıcılığı təpədən- Yüklə 7,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|