Мехнат фаолиятининг физиологик асослари

Mavzuning o’rganilish darajasi: O’qigan va qo’lga kiritilgan o’quv, o’quv- usuliy qo’llanmalar, maqolalar, darsliklar, gazeta va jurnallardan xulosa chiqarib ayta olamizki, organizmni jismoniy sog`lomlashtirish mohiyatining ochib berish- da charchashning fiziologik asoslari yetarlicha o’rganilgan emas. Undan tashqari mavzuni yoritishda ko’plab chet el adabiyotlaridan va internet ma’lumotlaridan foydalandik.
Ishning maqsad va vazifalari: Ishni tadqiq qilishda quyidagi maqsad va vazifalar belgilandi.

• 
  Charchashning fiziologik asoslari yoritish;
  
• 
  Charchash vaqtida organizmda sodir bo’ladigan o`zgarishlarning mexanizmini ochib berish;
  
• 
  Charchashni tushuntiruvchi nazariyalarning mohiyatini ochib berish;
  
• 
  Yuklama vaqtida kelib chiqadigan charchashning mexanizmini ochib berish;
  
• 
  Ish vaqtida charchashga ta’sir etuvchi omillarni o’rganish.
  

Ishning ilmiy yangiligi: Charchash vaqtida organizmda sodir bo’ladigan fiziologik funksiyalarning mohiyatini ochib berish va undagi o`zgarishlarning mexanizmini yoritishda iborat.
Ishning amaliy ahamiyati: Adabiyotlar manbaisini taxliliga ko`ra, turli sport mashqlarida charchashni rivojlanishining asosiy va spetsipik sabablari aniqlangan. Charchash va o`ta charchash vaqtida organizmning fiziologik funksiyalarining o`zgarishi va unga muayyan omillarning ta`siri o`rganilgan. Charchash hodisa- sining o`sish tempi va uning xususiyatlari sportchi organizmining adaptiv xusu- siyatlari bilan xarakterlanadi. Organizmining adaptiv xususiyatlarii mashq qilish darajasi va organizmning zahira qobilyatlariga bog’liq bo`ladi. Charchash mexa- nizmining ijobiy natijalari tiklanish davrida zaxira imkoniyatlari faollikning protien sintezining genetik mexanizmini kuchaytirish, sarflangan energiya va plastik kompensatsiyalanishdir.
Charchashning fiziologik xususiyatlari va rivojlanish mexanizmlarini bilish sportchi organizmini fiziologik holatini to`g’ri baholash, sog’lomlashtiruvchi
tiklovchi tadbirlar va yuklamali mashqlarni ishlab chiqishga imkonini beradi. Birdaniga yuklamali mashqlar bilan shug’ullanish nevropatik holat bo`lib, oliy asab faoliyatining buzilishiga, bosh miya katta yarim sharlar po`stlog’iida qo`zg’alish va tormozlanish jarayonlarini o`zaro aloadorligini ishdan chiqaradi.
Trenerovka oldi mashq qilishning belgilari tana vazning, o`pkaning tiriklik sig’imi va muskul kuchining kamayishi bo`lib hisoblanadi. Trenerovka mashq- larining yaqqol shakllanish davrida yurak qisqarishlar soni kamayib qonning arterial bosimi pasayadi. Ba`zan yurak faoliyat ritmining ekstrasistolik buzilishi kuzatiladi.Shuningdek markaziy asab tizimining qo`zg’aluvchanligi oshadi, bu esa uncha og’ir bo`lmagan mashqlarda pul’s sonining keskin oshishiga, arterial qon bosimini oshishiga, yuzaki nafas va ter ajralishiga olib keladi.
Sog’lom turmush tarzini to’gri tashkil etish maqsadida inson organizmida sodir bo’ladigan charchashning fiziologik asoslari ni mukkamal o`rganish nazariy va amaliy jihatdan katta ahamiyatga ega. Organizmning normal faoliyatini shakl- lantirish orqali sog’lom va barkamol avlodni voyaga yetkazish va tarbiyalash ilmiy va amaliy ahamiyatga ega.