MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

ipəksarıyanın iki fazası – sürfə və kəpənəklər halında olub nəinki palıd ağaclarında, hətta digər ağac növlərinin 

də (vələs, ağcaqayın, göyrüş və s.) yarpaqlarını yeyirdilər. Ancaq nədənsə sürfələr fıstıq ağaclarında müşahidə 

olunmurdu. Lakin kəpənəklər fıstığın da gövdəsində yumurta qoyur. Bəzi ağaclar demək olar ki, tamamilə 

çılpaqlaşmışdı (yarpaqsızlaşmışdı). Dəyişən ipəksarıyanın sürfələri ziyanvericilərin 80-90%-ni təşkil edirdi. 

Bundan başqa həlqəvi ipəksarıyan, qızılqarın kəpənək və palıd ipəksarıyanın sürfələrinə də rast gəlinirdi.  

2004-cü ildə ziyanverici həşəratlar Şamaxı, İsmayıllı və digər rayonların meşələrinə də böyük ziyan vurdu. 

Biz Qubanın meşələrində olarkən ziyanverici həşəratlara rast gəlmədik. Onu da qeyd edək ki, həşəratlar il 

ərzində iki nəsil verir.  

Ziyanvericilərə qarşı mübarizə məqsədilə respublikanın Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi həşəratların 

sürfələrini yığaraq və  kəpənəklərin yumurtalarını  ağacların gövdələrindən qazıyaraq yandırdılar. Lakin belə 

mübarizə üsulları geniş meşə ərazilərində heç bir nəticə verə bilməzdi və vermədi də. Hazırda meşələrimizdə 

ağacların gövdələrində  kəpənəklərin milyonlarla yumurtaları mövcuddur və yazda sürfələrin yeni «partlayışı» 

gözlənilir.  

Palıd ağaclarında olan ziyanvericilər və  xəstəliklər hazırda respublikamızın meşələri üçün böyük təhlükə 

yaradır. Əgər bunun qarşısı vaxtında alınmazsa biz meşələrimizin 30 faizindən çoxunu itirmək qorxusu altında 

qalmış oluruq. Odur ki, təxirə salınmadan palıd meşələrində meşə-patoloji yoxlama işləri aparılmalı, 

ziyanvericilərin və  xəstəliklərin mənbəyini müəyyənləşdirməli, orada sanitar qırmaları, digər meşə  təsərrüfatı 

tədbirləri həyata keçirməli, bioloji və kimyəvi mübarizə üsullarından istifadə etməlidir.  

Yeri gəlmişkən onu da qeyd edək ki, 2004-cü ildə Bakı  şəhəri və  şəhərətrafı rayonların yaşıllıqlarında və 

bağlarında ağacların yarpaqlarının bükülməsi, saralması müşahidə olundu. Buna amerika ağ  kəpənəyinin 

sürfələrinin geniş yayılması  səbəb oldu. Təbiəti mühafizə  işçilərinin başçılığı ilə  məktəbliləri və digər 

vətəndaşları  səfərbər edib sürfələri vaxtında (kəpənək fazasına keçməmiş) toplayaraq məhv etmək yolu ilə 

həşəratların nəslini kəsmək olardı, lakin buna əməl olunmadı.