MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

4) Salyan. Bu  ərazi Salyandan Xəzərə kimi uzanıb, təbii meşə örtüyündən tamamilə məhrumdur. Yulğun 

kolluqları üstünlük təşkil edir. Tək-tək söyüd və qovaq ağaclarına  və onların yeniyetmələrinə  təsadüf edilir. 

Ərazini qorumaq və meşə əkmək yolu ilə tuqay meşələrini bərpa etməyə şərait vardır.  

Qarayazı tuqay meşələri vaxtilə Rusiya imperatorunun ov həvəskarları  cəmiyyətinin Tiflis şöbəsinin 

sərəncamında olmuş, çar ailəsi üçün ov məqsədilə yalnız bu yerlərin meşələri və heyvanlar aləmi qorunmuşdur. 

Qarayazı meşələri üç hissədən – Qarayazı, Soyuqbulaq və Böyükkəsik sahələrindən ibarət idi. 1922-ci ildə 

---

 

292

həmin meşə sahələri bölüşdürülmüş, onların birincisi Gürcüstanın, son ikisi isə Azərbaycanın tərkibinə daxil 

edilmişdir. Qarayazı meşələri  əsrimizin onuncu illərində  və iyirminci illərinin  əvvəllərində xeyli məhv 

edilmişdir. Sonradan təbiətin qorunmasına müəyyən qayğı göstərildi və 1922-ci ildə xüsusi dövlət yasaqlığı 

yaradıldı. Bu yasaqlığın məqsədi  ərazidəki heyvanları qorumaq idi. Lakin bu yasaqlıqda qoruma işləri lazımi 

səviyyədə  təşkil edilməmişdir. 1957-ci ildə Qarayazı sahəsinin mövcud təbii kompleksini mühafizə etmək və 

keçmiş zənginliyini bərpa etmək üçün bir sıra tədbirlər görüldü. 1964-cü ildə 12 min hektar sahədə Qarayazı-

Ağstafa yasaqlığı  təşkil edildi. Lakin yasaqlıq vasitəsilə  ərazinin heyvan və quşlarını tam qorumaq mümkün 

olmadı; eyni zamanda burada təbiətin kompleks mühafizəsi zəruriyyəti də yarandı. Ona görə  də Azərbaycan 

hökumətinin 1978-ci il qərarına əsasən Ağstafa meşə təsərrüfatının Kürətrafı meşələrində 6 min hektara yaxın 

ərazidə Qarayazı dövlət qoruğu yaradıldı. Lakin az sonra respublika hakimiyyət orqanlarının əsassız qərarı ilə 

(1979) qoruğun meşəli və meşəsiz ərazisindən 1119 hektar torpaq fondu rayonun üzümçülük sovxozuna verildi. 

Hazırda qoruğun sahəsi 4855 hektardır. Burada məşhur Qarayazı meşələrinin təbiət kompleksi qorunur. 

Qarayazı qoruğunun sahəsi kiçik olduğundan tuqay meşələrinin qorunması ilə  əlaqədar olan tələbatı ödəmir. 

Qarayazı qoruğu Kürətrafı dövlət meşə fondunun 7,3 faizini təşkil edir. Onun ərazisinin azı 2500 hektara qədər 

artırılması məqsədəuyğundur. Qeyd etmək lazımdır ki, Ağdaş rayonunda tuqay meşəsi şəklini az-çox saxlamış 

ağyarpaq qovaq meşəliyinin nisbətən geniş massivində ikinci qoruğun yaradılması olduqca vacib məsələdir.  

Meşə quruluşu layihələrində Kür çay boyu hər iki sahildə 270 metr enində qoruq zolağı ayrılmış və orada 

bütün qanun pozuntuları (meşənin qırılması, mal-qara otarılması və s.) ciddi qadağan edilmişdir. Lakin bu qo-

ruyucu zolaq yalnız meşə planları üzərində və digər meşə quruluşu materiallarında mövcuddur. Faktiki olaraq 

bütün Kürqırağı meşələrində insanın təsərrüfatsız fəaliyyəti müşahidə olunur, meşə təsərrüfatları tərəfindən ona 

ciddi nəzarət göstərilmir.