kationunundan asılılığı (R.H.Məmmədov)
Maqnezi
um
udulmuş
əsasların
cəmində
n %-lə
Şorakətli
k
dərəcəsi
Disperslik
dərəcəsi
Şişmə
faizi
Suyun
torpağa
hopması,
mm/saat
Buğdanı
n
məhsuld
arlığı,
s/ha
20-dən
az
şorakətsiz 20-dən az
5-10
200-500
30-dan
çox
20-30
zəif
şorakətli
20-30 5-10
100-200
20-30
30-40
orta
şorakətli
30-40 10-15
30-100
10-20
40-50
şiddətli
şorakətli
40-50 10-20
20-60 5-10
50-dən
çox
şorakət 50-dən çox
20-dən
çox
30-dan az 5-dən az
Torpağın uducu kompleksində maqneziumun miqdarı udulmuş əsasların cəminin 20%-dən az olarsa, belə
torpaqlar maqnezium şorakətsiz, 20-30% olarsa, zəif maqnezium şorakətli, 30-40% olarsa, orta maqnezium
şorakətli, 40-50% olarsa, şiddətli maqnezium şorakətli və >50% olarsa, maqnezium şorakət adlanır. Şorakətlik
dərəcəsindən asılı olaraq bitkilərin məhsuldarlığı da dəyişir. Cədvəldən göründüyü kimi buğdanın məhsuldarlığı
zəif şorakətli torpaqda təxminən 30%, orta şorakətlidə 50%, şiddətli şorakətlidə 75%, şorakət torpaqda isə 90%-
dən artıq aşağı olur. Kür-Araz ovalığında bu torpaqlara Arazboyu zonada, Qarabağ düzündə, Muğan düzündə
təsadüf edilir.
Şorakətləşmə prosesində torpaqda yarıqlar (çatlar) əmələ gəlir və ayrı-ayrı sütunvari struktur parçaları
yaranır. Prosesin getmə dərəcəsindən asılı olaraq sütunvari qatlar müxtəlif dərinlikdə yerləşir və orada becərilən
bitkilərə də müxtəlif təsir göstərir. M.R.Abduyev (1968) Azərbaycanda yayılımış şorakət torpaqların, sütunvari
struktur qatın yerləşdiyi dərinliyə görə aşağıdakı üç növünü göstərmişdir: qaysaqlı şorakət torpaqlar; orta
sütunvari şorakət torpaqlar; dərin sütunvari şorakət torpaqlar.
Şorakət torpaqların əmələgəlmə şəraiti və xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla onları yaxşılaşdırmaq və
münbitliyini artırmaq məqsədilə əsasən aşağıdakı üsullardan istifadə olunur.
Dostları ilə paylaş: | 
