MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

 

13.3.4. Meşəlik faizi  

Meşəlik faizi ərazinin meşə ilə örtülmə  dərəcəsi olub meşə ilə örtülü sahənin ümumi sahəyə (məs. 

respublikanın, meşə  təsərrüfatının və s.) nisbəti ilə  təyin olunur; faizlə ifadə olunur. Respublikanın ayrı-ayrı 

---

 

268

rayonlarında fiziki-coğrafi, iqlim və torpaq şəraitindən asılı olaraq meşəlik faizi müxtəlifdir. Meşəlik faizinin 

dinamikası insanın təsərrüfat fəaliyyətinin təsiri altında gedir.  

Meşələr respublikanın  ərazisində qeyri-bərabər paylanmışdır. Meşənin  əsas hissəsi (90%) dağ 

yamaclarında, az hissəsi (10%) isə düzəndə yerləşir. Meşə ilə örtülü sahənin 40%-i Böyük Qafqazda, 33%-i 

Kiçik Qafqazda və 17%-i Talışda yayılmışdır.  

Ən yüksək meşəlik faizi (40%-dən çox) ilə Böyük Qafqazın cənub makroyamacı rayonları (Balakən, Zaqa-

tala, Oğuz, Qəbələ, İsmayıllı), Qarabağın dağlıq hissəsi (Ağdərə və Xankəndi rayonları) və qismən Talış (Astara 

rayonu) xarakterikdir. Orta meşəlik faizi (20-40%) ilə  səciyyələnən  ərazilər Böyük Qafqazda (Şəki, Quba 

rayonları), Kiçik Qafqazda (Gədəbəy, Daşkəsən, Kəlbəcər və Laçın rayonları) və Talışda (Lerik, Masallı 

rayonları) yerləşir. Orta meşəlik faizindən aşağı olan (10-20%) ərazilər Kiçik Qafqazın qərb rayonları (Qazax və 

Tovuz) üçün səciyyəvidir. Aşağı meşəlik faizinə (1,1-10%) Dəvəçi, Şamaxı, Şəmkir, Xocavənd rayonları aiddir.  

Naxçıvan respublikası, Ceyrançöl, Qobustan, Cəbrayıl və Füzuli rayonları, Abşeron yarımadası, həmçinin 

alp çəmənləri demək olar ki, meşəsizdir (meşəlik faizi – 1-dən azdır).  

Respublikanın düzən hissəsində də meşələr qeyri-bərabər paylanmışdır. Nisbətən meşəli massivlər Ağstafa 

rayonunda (Qarayazı meşəsi), Xaçmaz rayonunda (Yalama meşəsi) yerləşir. 1,1-5 meşəlik faizinə malik olan 

tuqay meşəsi sahələri Yevlax, Bərdə, Ağdaş  və  Ağcabədi rayonlarında yerləşir. Kür-Araz ovalığının qalan 

hissəsi demək olar ki, meşəsizdir (meşəlik faizi 1-ə qədər).  

Optimal və yüksək meşəlik faizi ətraf mühitin ekoloji baxımdan sağlamlaşmasına daha müsbət təsir 

göstərir.  

Alimlərin tədqiqatları sübut edir ki, əhalinin ən az ölüm hadisəsi meşəlik faizi 50%-dən yuxarı olan rayon-

larda müşahidə olunur. Ərazinin meşəlik faizini 15-dən 70%-ə  qədər artırdıqda  əhalinin müxtəlif xəstəliklərə 

məruz qalması 3 dəfə azalmışdır.  

Meşəli rayonlarda çöl (bozqır) rayonlarına nisbətən nəfəs orqanları  və ankoloji xəstəliklərin səviyyəsi çox 

aşağı, əsəb-psixi xəstəlikləri isə 2 dəfə az olur.